Eftirlit dómstóla með ákæruvaldinu: Sérstaða ákvarðana ríkissaksóknara í ljósi stöðu ákæruvaldsins í stjórnskipan ríkisins

Abstract

Í ritgerðinni er farið yfir stöðu ákæruvaldsins í stjórnskipaninni og kannað hvernig dómstólar hafa hagað eftirliti sínu með þessum hluta framkvæmdarvaldsins. Má segja að almennt skiptist eftirlit með stjórnvöldum í tvennt, þ.e. annars vegar eftirlit æðra settra stjórnvalda, s.s. ráðherra, og hins vegar dómstóla. Sjónum er helst beint að því síðarnefnda, en þó er lítillega gerð grein fyrir stjórnskipulegri stöðu ákæruvaldsins út frá eftirlitsheimildum ráðherra. Er sjónum síðan beint að endurskoðun dómstóla á ákvörðunum ákæruvaldsins, sér í lagi ríkissaksóknara, er lúta að rannsókn sakamáls og ákæru í því sambandi, þá einkum um frávísun kæru, niðurfellingu rannsóknar og að falla frá saksókn. Er einnig gerð grein fyrir dómstólaeftirlitinu sjálfu. Að lokum er fjallað sérstaklega um ákvarðanir ríkissaksóknara er lúta að rannsókn sakamáls og útgáfu ákæru og afstöðu dómstóla til endurskoðunar þeirra. Teknir eru fyrir valdir dómar, þar sem reynt hefur á bærni dómstóla til endurskoðunar ákvarðana ákæruvaldsins, og ítarlega gerð grein fyrir Hrd. 20. desember 2018 (30/2018).