Andleg heilsa og matartengd hegðun : „Let food be thy medicine and medicine be thy food.“ (Hippocrates)

Abstract

Sálfræði tengd þarmaflórunni er nýleg viðbót við fræðigreinina. Rannsókn (Clapp. o.fl., 2017) sýndi að tengsl væru á milli bólgu í meltingarvegi og geðraskana á borð við kvíða og þunglyndi. Rannsóknir hafa einnig skoðað samband streitu og fæðuvals hjá fólki. Rannsókn Zellner og félaga (2006) sýndi að þeir sem upplifðu streitu væru líklegri að sækja í sykraðan mat heldur en þeir sem að upplifðu ekki einkenni streitu. Gerð var safngreining sem skoðaði fylgni á milli mataræðis og þunglyndis og sýndu niðurstöður Lai o.fl. (2014) að þeir sem borðuðu holla fæðu væru ólíklegri að þjást af þunglyndi en aðrir. Rannsóknir erlendis hafa í auknum mæli litið til þessara tengsla en afar fáar rannsóknir hafa verið gerðar hérlendis. Bendir margt til þess að þarmaflóra og mataræði hafi samverkandi áhrif við einkenni og algengi geðraskana og andlegrar líðanar. Markmið okkar rannsóknar var að kanna hvort að tengsl væru á milli andlegrar heilsu og matartengdrar hegðunar Íslendinga. Öflun gagna fór þannig fram að lagður var fyrir spurningarlisti sem samanstóð af frumsömdum spurningum rannsakenda sem og staðlaðra sjálfsmatskvarða, PHQ-9, PSS-4 og GAD-7. Spurt var sérstaklega út í neyslu valinna fæðutegunda. Þátttakendur komu úr almennu þýði 18 ára og eldri og var spurningalistinn lagður fyrir á samfélagsmiðli. Niðurstöður sýndu að engin tengsl var að finna milli kyns og neyslu fæðutegundanna og skors þátttakenda á PSS-4 streitukvarðans. Konur reyndust skora hærra en karlar á kvíðakvarðann GAD-7 og þunglyndiskvarðann PHQ-9 og átti það við í öllum tilfellum. Þegar tengsl fæðutegunda og kyns gagnvart skori á PHQ-9 og GAD-7 voru skoðuð reyndust marktæk frumhrif af kyni í flestum tilvikum auk þess að marktæk frumhrif voru af ákveðnum fæðutegundum í mörgum tilfellum. Með þessari rannsókn höfum við sýnt fram á að marktæk tengsl eru milli fæðuvals og hvernig einstaklingar meta andlega líðan sína. Niðurstaða okkar er á margan hátt samhljóða niðurstöðum erlendra rannsókna sem benda í auknum mæli til þess að mataræði hafi bein áhrif á andlega líðan og geðraskanir. Frekari rannsókna er þörf enda gæti dýpri þekking og aukin vitneskja fært fagaðilum, og þeim sem þjást af slæmri andlegri líðan eða geðröskunum, aukin tækifæri til að meðhöndla og takast á við þessa þættiLykilhugtök: Þunglyndi, Kvíði, Streita, Matartengd hegðun, Þarmaflóra, Geðheilsa, Næring.

Psychology related to the gut flora in humans is a recent addition to the field of psychology. Clapp. et al. (2017) showed a link between gastrointestinal inflammation and mental disorders such as anxiety and depression. Other studies have also examined the relationship between stress and people´s diet. Zellner's researcher and companion (2006) showed that those who experienced stress were more likely to apply for sweetened foods than those who did not experience symptoms of stress. A meta-analysis was conducted that examined the correlation between diet and depression and the results of Lai et al. (2014) showed that those who consumed healthy food were less likely to suffer from depression than others. Research of this kind have been conducted extensively abroad, but very few in Iceland. There are many indicators that the gut flora and diet have a synergistic effect on the symptoms and prevalence of mental disorders and mental well-being in general. The purpose of our research was to investigate whether there was a connection between mental health and food-related behavior of Icelanders. Data was collected through an online questionnaire consisting of original research questions as well as standardized self-assessment scales, PHQ-9, PSS-4 and GAD-7. The questions entailed consumption of selected food items. Participants came from the general population aged 18 and over, and the questionnaire was placed on social media. The results showed that there was no relationship between gender and food intake with regards to the PSS-4 stress scale. Women were found to score higher than men on the GAD-7 anxiety scale and the PHQ-9 depression scale, and this was true in all cases. When the relationship between food selection and gender is examined against the PHQ-9 and GAD-7 scores, there was a significant primary effect from gender in most cases and significant primary effect from food selection in many cases. In this study, we have shown that there is a significant correlation between food selection and how individuals rate their mental health. Our results are in many ways consistent with the results of foreign studies that increasingly suggest that diet and food selection directly affects mental well-being and mental disorders. Further research is needed as increased and deeper knowledge can bring professionals, and those suffering from poor mental well-being or mental illness, the opportunity to treat and cope with these issues.Key concepts: Depression, Anxiety, Stress, Food-related behavior, Gut flora, Mental health, Nutrition.