Fóðrun og hagaganga aðkomufjár í kvikfjártalinu 1703

Abstract

Kvikfjártalið 1703 veitir merkilegar upplýsingar um fóðrun og hagagöngu aðkomufjár. Í þessari ritgerð er þessi siður skoðaður og leitast við að svara hverjir áttu fénaðinn. Af hverju var búféð ekki fóðrað hjá eigendum þess? Og af hverju var það á þessum ákveðnu bæjum þar sem það var skráð í kvikfjártalinu? Til að svara þessum spurningum var skráning aðkomufjár í kvifjártalinu sérstaklega skoðuð, útbreiðsla slíkrar fóðrunar, eigendur fjárins og ástæður sem kunna að hafa legið að baki. Upplýsingar um fóðrun aðkomufjár í Seltjarnarneshreppi í Gullbringusýslu og Miðfjarðarhreppi í Húnavatnssýslu eru sérstaklega skoðaðar. Mikill munur var á milli þessara hreppa. Aðeins 13,4% ábúanda í Seltjarnarneshreppi voru með aðkomufé í fóðri eða hagagöngu en 91,9% í Miðfjarðarhreppi. Ýmsar ástæður voru fyrir fóðruninni og má þá einkum nefna að hún var notuð sem laun vinnufólks sem voru borguð að hluta eða öllu leyti í þessu formi. Í Miðfjarðarhreppi var einnig áberandi fóðrun fyrir álögur og gjöld til jarðeigenda og presta.