Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: https://hdl.handle.net/1946/34921
Kvinders uddannelsesmuligheder i Island var yderst begrænsede i størstedelen af 1800-tallet. Deres kundskaber drejede sig om at opfylde hjemmets behov. Den praktiske oplæring bestod af alt, hvad der vedkom husholdning, børneopdragelse, madlavning, fremstilling af madvarer og mælkeprodukter, samt fremstilling af tøj og uldvarer. Den boglige undervisning blev ligeledes udført i hjemmene af forældre, ældre søskende, præster eller evt. en rejselærer, indtil børneskoler gradvist blev oprettet i den sidste halvdel af 1800-tallet. Op mod midten af 1800-tallet begyndte kvinder så småt at udtrykke ønske om at opnå kundskaber og uddanne sig inden for flere felter. Da mulighederne var ringe eller ingen i Island, begyndte nogle velstillede kvinder at søge til Danmark for at hente kundskaber og færdigheder i forskellige fag. Disse kvinders rejse- og kundskabslyst, og den lærdom de bragte med sig hjem, dannede grundlaget for islandske kvinders videre uddannelse.
Grundlæggelsen af den første kvindeskole i Reykjavik i 1874, samt de tre, der blev oprettet i nordisland i løbet af de følgende fem år, betød en afgørende ændring af kvinders muligheder for at få en uddannelse. Det var den første undervisning udover hjemme- eller børneskole kvinder kunne få, og her fik mange kvinder opbygget et fundament til selv at kunne undervise eller søge videreuddannelse. Kvindeskolerne udgjorde et springbræt til kvinders søgen efter at læse videre, og de bidrog i høj grad til kvinders øgede interesse og søgen efter uddannelse. Desuden fungerede de som et forum, der skabte et grundlag til diskussioner om uddannelse og andre kvindesager. Efter at kvindeskolerne blev oprettet, skulle der endnu gå flere årtier, indtil kvinder kunne læse ved Den lærde Skole i Reykjavik og studere på Islands Universitet og opnå embeder på lige fod med mænd. I nærværende opgave bliver der kastet lys over den proces, der førte islandske kvinder den stejle vej til at opnå fuld ret til uddannelse i perioden 1850-1920 og hvad forholdet til Danmark betød i den sammenhæng.
Í upphafi 19. aldar og fram eftir öldinni höfðu íslenskar konur mjög takmörkuð tækifæri til að afla sér menntunar. Þekking þeirra byggðist á þörfum heimilisins. Verkleg þjálfun snérist um allt er varðaði heimilishald, barnauppeldi, matargerð, framleiðslu matvæla og mjólkurafurða ásamt fatagerð og ullarvinnslu. Bókleg fræðsla fór fram innan veggja heimilisins og var sinnt af foreldrum, eldri systkinum, prestum eða farkennurum og hélst það svo allar götur þar til barnaskólar fóru að rísa einn af öðrum á seinni hluta 19. aldar. Um miðbik 19. aldar fóru konur smám saman að láta í ljós áhuga á að afla sér menntunar og þekkingar á öðrum sviðum. Þar sem tækifærin voru lítil eða engin á Íslandi fóru nokkrar konur, sem voru vel settar, til Danmerkur í leit að þekkingu og færni í ýmsum fögum. Þessi ferða- og námsáhugi kvenna og sú þekking sem þær höfðu í farteskinu við heimkomuna, lagði grunninn að áframhaldandi menntun íslenskra kvenna.
Stofnun fyrsta kvennaskólans í Reykjavík árið 1874, ásamt þremur öðrum á Norðurlandi næstu 5 árin, olli algerri byltingu hvað viðvék tækifærum kvenna til að afla sér menntunar. Þetta var upphaf þess að konum stóð til boða nám eftir heima- og/eða barnaskólafræðslu og þannig gátu þær aflað sér þekkingar til að geta sinnt kennslustörfum eða til aukinnar menntunar. Kvennaskólarnir urðu eins konar stökkpallur fyrir konur í leit að meiri þekkingu og þeir stuðluðu svo sannarlega að auknum áhuga og aukinni menntun. Skólarnir voru auk þess vettvangur umræðna um menntun og önnur málefni sem snertu konur. Það var ekki fyrr en áratugum eftir stofnun kvennaskólanna að konur gátu sótt Lærða skólann í Reykjavík og síðan stundað nám við Háskóla Íslands og fengið embætti til jafns á við karlmenn. Í þessari ritgerð er lýst þeirri torsóttu leið, sem íslenskar konur þurftu að feta á tímabilinu 1850-1920 til að ná fullum rétti til menntunar og hvaða þýðingu tengsl landsins við Danmörku hafði á þá vegferð.
Skráarnafn | Stærð | Aðgangur | Lýsing | Skráartegund | |
---|---|---|---|---|---|
Scan-200121-0002.jpg | 1,34 MB | Lokaður | Yfirlýsing | JPG | |
BAritgerdEllaBB_2020.mar.06.fin.pdf | 872,43 kB | Opinn | Heildartexti | Skoða/Opna |