Hið kvenlæga dufl : framtíðarsýn Grímseyinga

Abstract

Þessi rannsókn fjallar um reynslu og upplifun nokkurra íbúa í Grímsey af þróun byggðar síðasta áratug og framtíðarsýn íbúanna. Notast var við eigindlega rannsóknaraðferð og voru tekin samtals tíu viðtöl við sex einstaklinga á fimm ára tímabili. Fyrstu fimm viðtölin fóru fram árið 2015 og seinni viðtölin árið 2020. Þá var rætt tvisvar við fjóra einstaklinga og einu sinni við tvo einstaklinga, annan árið 2015 og hinn 2020. Það varð áberandi breyting á upplifun viðmælenda milli ára, framtíðarsýn þeirra árið 2020 er á þann veg að enn sé hægt að snúa þróun við á sama tíma og ákveðið vonleysi hefur tekið völd og öll eru þau búin undir það að byggðin leggist af innan nokkurra ára. Fram kemur rík ábyrgðartilfinning viðmælenda gagnvart byggðinni og hver öðrum. Þegar samfélag samanstendur af tuttugu einstaklingum sem allir hafa ákveðnu hlutverki að gegna, þá verður stórt skarð ef einn tekur ákvörðun um að flytja í burtu. Einhverjir einstaklingar sem vilja halda í byggð eru fluttir burt eða hafa selt kvóta frá eynni, sem hefur haft þær afleiðingar að aðrir hafa neyðst til að flytja. Hugmyndin um búsetusæluna (e. rural idyll) í Grímsey á enn rétt á sér en kröfur nútímasamfélagsins og forsendur búsetu hafa breyst í gegnum árin og því vill fólk í meira mæli geta lifað við nútímaþægindi sem eru ekki í boði í Grímsey. Það þarf stórkostlegar aðgerðir til ef snúa á þessari hröðu neikvæðu þróun við og það þarf að horfast í augu við það að heilt byggðarlag er að hverfa. Þrátt fyrir inngrip stjórnvalda og ýmsar aðgerðir ríkisins sem ætlað er að efla byggð hvílir hún þó á ákvörðunum örfárra einstaklinga um að þrauka í eynni þar sem fólk snýr ekki til baka, engin börn fæðast og enga atvinnu er að fá aðra en að sækja sjóinn, sem veltur á kvóta sem erfitt er að koma höndum yfir. Rannsóknin skiptist í sex kafla og er í þeim fyrsta farið yfir bakgrunn rannsóknar, í öðrum kaflanum er farið yfir stöðu þekkingar og í þeim þriðja er farið yfir fræðilegt sjónarhorn. Í fjórða kafla er gerð grein fyrir þeirri aðferðafræði sem notast var við og farið yfir framkvæmd, gagnasöfnun, þátttakendur og siðferðileg álitamál. Í fimmta kafla er fjallað um niðurstöður rannsóknarinnar og í sjötta kafla eru umræður rannsakanda. Allir viðmælendurnir sex höfðu á einhverjum tímapunkti haft búsetu í Grímsey og kölluðu eftir aðgerðum stjórnvalda árið 2015. Hljóðið var örlítið þyngra í viðmælendum fimm árum síðar, árið 2020, þegar þeir veltu fyrir sér þróun byggðarinnar eftir aðgerðir stjórnvalda. Frá því að fyrstu viðtölin voru tekin höfðu tveir viðmælenda flust upp á land, íbúum hafði fækkað um 20%, grunnskólanum var lokað í eyjunni og Grímsey var orðin hluti af verkefninu Brothættar byggðir.

This study examines the experience of some residents of Grímsey of the island‘s development over the last decade and also addresses their vision for the future in light of the reduction of jobs, as well as in population. A qualitative research method was used and a total of ten interviews were conducted with a total of six individuals over a five year period. The first five interviews took place in 2015 and the second five in 2020. Four individuals were interviewed twice and two individuals were only interviewed once, one in 2015 and one in 2020. There was an obvious change in the interviewees‘ experience from 2015 to 2020. In 2020 their vision is that the negative development can still be reversed although they are all prepared for the settlement to disappear within a few years. There is also a rich sense of responsibility among the interviewees toward the development of the settlement as well as towards each other. When a community consists of twenty individuals, who all have a very specific role, there is a great loss if one makes the decision to move away. Some individuals have sold quota from the settlement, which has led to other residents having to move away. The concept of the rural idyll in Grímsey is still present in a way, but the demands of modern society and the premises of residence have changed over the years. Great actions are required if the negative development is to be reversed and one must accept that an entire settlement is disappearing. Despite the governmentsˈ intervention and various measures taken by the state in order to strengthen the settlement, it relies on a handful of individuals to make the decision to endure life in Grímsey. An island, where people are not returning, no children are being born and there are no jobs available other than attending the sea, which depends on a quota that is hard to come by. The study is divided into six chapters, the first of which details the background of the study and the second chapter addresses the state of knowledge. The third chapter describes the theoretical point of view. The fourth chapter describes the research methodology used and examines the conduct of research, data collection, participants and ethical issues. Chapter five discusses the results of the study. Chapter six lays out the conclusions of the study. In 2020, some changes had happened in Grímsey and two of the interviewees had moved ashore since 2015, the elementary school had been closed, the population had decreased by 20% and Byggðastofnun (e. The Icelandic Regional Development Institute) had involved Grímsey in their Fragile Communities program.