Are elderly people in Iceland less likely than younger people to report seasonal variations of mood, sleep, and weight? : age and seasonality in Iceland

Abstract

BakgrunnurÁrstíðarbundin truflun (e. seasonal affective disorder) er ástand þar sem tímabundin þunglyndiseinkenni gera vart við sig árlega. Einkennin byrja í ákveðnum mánuði, oftast að hausti eða vetri til, og taka síðan endi við árstíðarskipti, gjarnan að vori eða sumri.Markmið ritgerðarinnar var að kanna hvort munur sé á árstíðarbundnum truflunum á milli eldra fólks og yngra fólks á Íslandi. Lagt var upp með þá tilgátu að yngra fólk greini frekar frá áhrifum af árstíðarbundnum sveiflum heldur en eldra fólk.AðferðGögnum var safnað með sálfræðilegum spurningarlistum: The Seasonal Pattern Assessment Questionnaire (SPAQ), Morningness-Eveningness Questionnaire (MEQ-IS), Movement Imagery Questionnaire-Revised (MIQ-RS-IS), Bergen Insomnia Scale (BIS-IS), Patient Health Questionnaire (PHQ-9) and Depression, Anxiety, Stress Scale (DASS). Við tölfræðiúrvinnslu gagna var stuðst við kí-kvaðratpróf, línulega aðhvarfsgreiningu, Mann-Whitney U-tölfræðipróf og óstikaða dreifigreiningu (ANOVA).NiðurstöðurAf 433 þátttakendum var unnið úr gögnum 402 þátttakenda eftir að búið var að fjarlægja brotfallsgildi og þá sem ekki uppfylltu þátttökuskilyrði. Árstíðarbundin truflun (e. SAD) er líklegri til að herja á yngra fólk (p < .001). Eldra fólk er ólíklegra en yngra til að greina frá svefnvandamálum (<.001) og eldra fólk var ólíklegra til að greina frá þyngdarbreytingum (p < .001).Spearman fylgnistuðull sýndi að það var marktæk jákvæð fylgni milli dægurgerðar og aldurs (p < .001). Samkvæmt aðhvarfsgreiningu spáði aldur fyrir um árstíðarsveiflur (z = -2.3, = .02), en árstíðarsveiflur spáðu ekki fyrir um dægurgerð (z = 0.2, p = .84).ÁlyktunStærsti hluti úrtaksins voru ábúendur á dvalarheimili fyrir aldraða, sem takmarkaði fjölbreytileika þýðisins og jafnframt að hve miklu marki yfirfæra megi niðurstöðurnar yfir á þýði eldra fólks á Íslandi, m.a. þar sem margir búa enn heima hjá sér. Langsniðsrannsóknir í framtíðinni ættu að einblína á að kanna hvort árstíðarbundin truflun hverfi með aldrinum eða hvort um sé að ræða breytileika milli kynslóða þar sem sú yngri er viðkvæmari fyrir árstíðarbundinni truflun.Lykilorð: Árstíðarbundin truflun, skammdegisþunglyndi, öldrunarsálfræði, svefnvandamál

IntroductionSeasonal Affective Disorder (SAD) is a condition in which depressive episodes occur annually. The symptoms emerge in one season, usually in fall or winter, and subside in another season, usually in spring or summer. Some suggest that SAD occurs mainly in younger people, although elderly people are more likely to suffer from depression and sleep problems in general. However, in Iceland, the prevalence of SAD is in general low. The current study examined differences in prevalence of SAD between elderly and younger people in Iceland. We hypothesized that younger people experience more SAD than the elderly.MethodThe data was collected using psychological questionnaires: The Seasonal Pattern Assessment Questionnaire (SPAQ), Morningness-Eveningness Questionnaire (MEQ-IS), Bergen Insomnia Scale (BIS-IS), Patient Health Questionnaire (PHQ-9) and Depression, Anxiety, Stress Scale (DASS). Statistical analysis included a chi-squared test, logistic regression, Mann-Whitney-U test, and a non-parametric ANOVA.ResultsOut of 433 participants, a total of 402 participants were included in the data analysis after removing participants with missing data or who did not satisfy the inclusion criteria. SAD are more likely among younger people (p < .001). Elderly people are less likely than younger people to report sleep problems (p < .001), and elderly people were less likely to report weight changes (p < .001). Spearman correlation analysis showed that there was a significant positive association between chronotype and age (p < .001). However, according to the logistic regression, age was a significant predictor for seasonality (z = -2.3, p = .02), but seasonality was not predicted by chronotype (z = 0.2, p = .84).DiscussionMost of the older participants in the study were residents of a retirement home, which limits the diversity in the group and, furthermore, the extent to which our findings generalize to the entire population of older people in Iceland. Future longitudinal studies should consider the differences between age groups and examine whether SAD becomes less prevalent with age, or whether this effect is due to greater vulnerability to SAD in younger people. Keywords: seasonal affective disorder, winter depression, gerontopsychology, sleep problems