Hlutverk umboðsmanns Alþingis að tryggja rétt borgaranna gagnvart stjórnvöldum landsins - með áherslu á 1. mgr. 68. gr. stjskr.

Abstract

Á vegum Alþingis starfar sérstök stofnun, umboðsmaður Alþingis, sem hefur það hlutverk að hafa eftirlit með stjórnsýslu ríkis og sveitarfélaga. Umboðsmaður starfar samkvæmt lögum nr. 85/1997 um umboðsmann Alþingis. Meðal ástæðna þess að Alþingi hefur falið umboðsmanni að fara með eftirlit með framkvæmdarvaldinu er að Alþingi hefur ekki sjálft tök á því að viðhalda skipulegu eftirliti með störfum framkvæmdarvaldsins, hvort stjórnsýsluhættir eru vandaðir og réttaröryggis borgaranna gætt. Þetta stafar m.a. af því að lagaumhverfi stjórnsýslunnar verður flóknara og verkefni hennar krefjast í auknum mæli sérþekkingar og á sama tíma hafa samskipti borgaranna við opinberar stofnanir aukist og orðið fjölbreyttari. Í þessari ritgerð verður fjallað um embætti umboðsmanns Alþingis. Farið verður stuttlega yfir sögu og aðdraganda stofnunar embættisins og helstu störf umboðsmanns. Lögð verður sérstök áhersla á mannréttindaákvæði stjórnarskrár Íslands nr. 33/1944 og jafnframt Mannréttindasáttmála Evrópu sbr. lög nr. 62/1994 og eftirlitshlutverk umboðsmanns í að tryggja að stjórnvöld framfylgi þessum mannréttindum við töku stjórnvaldsákvarðana og í samskiptum við borgara.