Stefna í kennslu grunnskólanemenda af erlendum uppruna, ásamt reynslu og viðhorfum kennara : samanburður milli Íslands og Noregs

Abstract

Markmið þessarar rannsóknar var að bera saman áherslur og stefnur skólayfirvalda á Íslandi og í Noregi í kennslu nemenda af erlendum uppruna og beina sjónum sérstaklega að reynslu og sýn kennara í Reykjavík og Björgvin. Beitt var eigindlegri rannsóknaraðferð og upplýsinga annars vegar aflað með því að greina og bera saman gögn þar sem stuðst var við orðræðugreiningu. Hins vegar voru tekin hálfopin einstaklingsviðtöl við tíu kennara, fimm í hvoru sveitarfélagi fyrir sig, þar sem leitast var eftir að fá sýn þeirra á hvernig gengi að framfylgja þeim áherslum og stefnum sem koma fram í stefnuskjölunum. Stefnur í móttöku og kennslu nemenda af erlendum uppruna virðast vera skýrari og í fastari skorðum í Björgvin en í Reykjavík. Í íslensku aðalnámskránni og í stefnu Reykjavíkurborgar er markmið sett á virkt tvítyngi, að það sé á ábyrgð allra kennara að nemendur af erlendum uppruna þrói móðurmálið samhliða íslensku. Í Noregi er það hlutverk tvítyngiskennara að vinna með móðurmálið á meðan nemendur eru að ná tökum á norsku. Sá stuðningur fellur svo niður eftir að nemendur hafa náð færni til fullrar þátttöku í skólastarfi með jafnöldrum sínum. Norsku viðmælendurnir töldu stefnu yfirvalda skýra og voru ánægðir með þann stuðning sem þeir fengu frá sveitarfélaginu. Þeir íslensku töldu aftur á móti skorta skýrari stefnu frá skólayfirvöldum, þeir kölluðu eftir breytingum á þessu sviði og töldu sig ekki fá nægilega góðan stuðning frá sveitarfélaginu. Í ljósi niðurstaðna virðist vera þörf á að móta skýrari stefnu og verklagsramma fyrir íslenska kennara sem starfa með nemendum af erlendum uppruna. Þá er bent á að ekki dugi að setja fram nýja stefnu eða skilgreina tilteknar áherslur heldur þurfi menntamálayfirvöld á Íslandi, og í hverju sveitarfélagi, að fylgja stefnunni eftir með viðeigandi stuðningi í formi fjármagns, tíma og ráðgjafar í skólum.

The aim of this study was to compare the emphases and policies of the school authorities in Iceland and Norway in teaching students of foreign origin and to focus in particular on the experience and vision of teachers in Reykjavík and Bergen. Qualitative research method was used. At the one hand, information was obtained by analysing and comparing data based on discourse analysis. On the other hand, semi-structured individual interviews were conducted with ten teachers, five in each municipality, in an attempt to get their views on how it goes to implement the emphases and policies described in the policy documents. Policies on the reception and teaching of students of foreign origin seem to be clearer and more specified in Bergen than in Reykjavík. Moreover, in Iceland the aim is that the students develop active bilingualism, being the responsibility of all teachers. On the other hand, in Norway it is the role of bilingual teachers to support students while they are mastering skills in the Norwegian language. This support ceases after students have acquired the skills to fully participate in their studies with their peers. The Norwegian interviewees considered the authorities' policy clear and were pleased with the support they received from the municipality. The Icelandic interviewees, on the other hand, felt a lack of a clear policy from the school authorities, requested changes in this area and did not feel that they received helpful enough support from the municipality. In the light of these results a need for a clearer policy and framework for Icelandic teachers who work with students of foreign origin seem to be needed. Also, it is pointed out that it is not enough to create a new policy or define particular focuses, the educational authorities in Iceland and local authorities need to support the implementation with adequate support including finances, time and guidance in the schools.