Andvana fæðing Alkibíadesar

Abstract

Síðan á 19. öld hefur samræðan Alkibíades verið umdeild meðal þeirra sem fjalla um verk Platons. Margir hafa efast um að hún sé réttilega eignuð Platoni, oft á forsendum sem virðast lítilvægar. Hins vegar virðist slíkur efi ekki hafa verið til staðar í fornöld. Þvert á móti þótti samræðan heppilegur inngangur að verkum Platons. Í Alkibíadesi má finna lýsingu á fyrstu tilraun Sókratesar til að vekja með hinum unga manni ást á heimspeki. Sú aðferð sem Sókrates beitir og hugmyndir hans um hvernig Alkibíades getur orðið dygðugur eru í anda vitsmunahyggju Sókratesar. Í Samdrykkjunni má finna vísbendingar um hvers vegna tilraun Sókratesar mistókst. Aðferð hans virðist ekki skila þeim árangri sem henni er ætlað. Platon setur í Ríkinu fram kenningu um þrískiptingu sálarinnar. Henni er ætlað að koma í stað hugmynda Sókratesar. Sér í lagi má nota þrískiptingu til að skýra hvernig hægt er að breyta gegn betri vitund, nokkuð sem Sókrates hafnar. Greining á vandanum við Alkibíades með hjálp sálarlíkans Ríkisins gefur þannig sennilega mynd af því hvað fór úrskeiðis. Um leið bendir slík greining til þess að að hvorki Sókrates né lýðurinn beri ábyrgð á hvernig maður Alkibíades reyndist vera – heldur hann sjálfur.