Munnhirða hjá sjúklingum eftir heilaslag: Fræðilegt yfirlit

Abstract

Bakgrunnur: Heilaslag er þriðja algengasta dánarorsök í heiminum. Hérlendis hljóta um 600 einstaklingar heilaslag árlega. Eftir heilaslag glíma einstaklingar oft við miklar áskoranir sem hafa áhrif á daglegt líf. Til að mynda getur færni til munnhirðu skerst og einstaklingar verða háðir utanaðkomandi aðstoð. Sú aðstoð fellur í skaut aðstandenda, heilbrigðisstarfsfólks eða annarra umönnunaraðila. Framkvæmd munnhreinsunar er almennt ófullnægjandi hjá sjúklingum eftir heilaslag og getur leitt til alvarlegra fylgikvilla eins og lungnabólgu. Einnig getur það skert lífsgæði, haft neikvæð áhrif á næringarinntekt og lengt sjúkrahúsvist. Tilgangur: Að samþætta niðurstöður rannsókna um mikilvægi munnhirðu hjá sjúklingum eftir heilaslag og skoða árangur af þeim munnhreinsiaðferðum sem hafa verið notaðar. Einnig að skoða aðkomu heilbrigðisstarfsfólks og aðstandenda að munnhirðu. Enn fremur er áætlunin að bera kennsl á hvetjandi og hindrandi þætti við framkvæmd munnhirðu. Aðferð: Kerfisbundið fræðilegt yfirlit sem nær yfir allar tegundir rannsókna; megindlegar, eigindlegar og blandaðar. Notast var við PRISMA sem gátlista við framsetningu niðurstaðna. Leit: Sett voru fram ítarleg inntöku- og útilokunarskilyrði fyrir heimildaleit sem framkvæmd var í gagnasöfnum PubMed og Cinahl að greinum birtum frá janúar 2016 til janúar 2021 á ensku eða íslensku. Skimun: Þær greinar, titlar og útdrættir sem uppfylltu inntökuskilyrði voru skimaðir til að meta hvort að efnið uppfyllti inntökuskilyrði. Greining: Niðurstöður voru samþættar og flokkaðar í töflur og myndir. Niðurstöður: Samtals 12 rannsóknargreinar uppfylltu skilyrði fyrir inntöku. Átta greinar einblíndu á munnhirðu sjúklinga, þrjár fjölluðu um aðkomu hjúkrunarfræðinga við munnhirðu og ein um aðkomu aðstandenda. Tengsl voru á milli ófullnægjandi munnhirðu og sýkinga á borð við lungnabólgu. Engar eigindlegar rannsóknir stóðust inntökuskilyrði. Niðurstöður sýni þætti sem hafa neikvæð áhrif á munnhirðu, sem snúa að sjúklingum, aðstandendum, heilbrigðisstarfsfólki og vinnuaðstæðum. Enn fremur er varpað ljósi á hvetjandi þætti, s.s aðgengilegar upplýsingar og búnað, sem ýta undir góða munnhirðu. Ályktun: Niðurstöður ítreka þörf á að veita sjúklingum eftir heilaslag viðeigandi munnhirðu til að koma í veg fyrir fylgikvilla. Hjúkrunarfræðingar búa yfir þekkingu til að aðstoða við að viðhalda munn¬heilbrigði en skortur er á stöðluðum verkferlum sem og aðgangi að viðeigandi búnaði. Fræðsla, kennsla og upplýsingagjöf til umönnunaraðila og sjúklinga er mikilvægur þáttur í að bæta munnheilbrigði einstaklinga eftir heilslag. Von okkar er að niðurstöður verkefnisins geti verið stökkpallur við gerð fræðsluefnis og leiðbeininga um munnhreinsun eftir heilaslag.Lykilorð: Heilaslag, munnhirða, hjúkrunarfræðingar, aðstandendur, meðferðaráætlun

Background: Stroke is the third cause of death worldwide. In Iceland, around 600 individuals suffer stroke every year. After stroke people often have difficulty dealing with everyday life. For example, can patients have difficulty maintaining good oral hygiene and often need to rely on care of others. Usually, it falls in the hands of family members, healthcare workers and other caregivers. The execution of oral hygiene is often inadequate after stroke which can lead to serious harm, like pneumonia. Inadequate oral hygiene can also reduce quality of life, have negative impact on nutrition and extend hospital stay.Objectives: To synthesize knowledge about the importance of oral care in patients post stroke and to examine the results regarding oral hygiene methods that have been used and researched. We plan to explore the participation of healthcare workers and relatives in oral hygiene and aim to identify the discouraging and supportive factors regarding oral hygiene. Method: A systematic review covering all types of studies: quantitative, qualitative and mixed. PRISMA was used as a checklist to present and highlight the results. Search: Detailed search terms were established and implemented in PubMed and Cinahl database for articles that were published between January 2016 until January 2021 in English or Icelandic. Screening for inclusion: All hits, abstracts and articles that met the intake criteria were screened for eligibility. Analysis: Results were synthesized narratively and categorized into tables and graphs. Results: In total, 12 studies met the requirement to be used in this study. Eight of them focused on oral care and oral hygiene of patients, three covered the involvement of nurses in oral hygiene and one about the involvement of relatives. There was a link between inadequate oral hygiene and infections such as pneumonia. No qualitative studies were found. The results show factors that have negative effect on oral hygiene, which influences patients, relatives, healthcare professionals and working conditions. Furthermore, positive aspects are highlighted, like accessible information and tools, which can promote good oral hygiene. Conclusion: The results show the importance to provide appropriate oral care to patients to prevent post stroke complications. Nurses have the knowledge to maintain strong oral health but there is a lack of standard procedures as well as access to the right equipment. Education, training and information to caregivers and patients is a very important factor to improve oral health after stroke. Our hope is that the results of this study can serve as a platform for the preparation of educational material and instructions on oral hygiene in patients after stroke. Keywords: Stroke, oral hygiene, nursing care, family care givers, care plan