Áhrif Covid-19 á andlega líðan einstaklinga með fíknivanda : rannsókn á streitu-, kvíða- og þunglyndiseinkennum skjólstæðinga SÁÁ í framhaldsmeðferð á Vík

Abstract

Algengt er að einstaklingar sem glíma við fíknisjúkdóma þjáist einnig af andlegum kvillum samhliða því, einkum kvíða og þunglyndi. Aukin streita er einnig talin hafa neikvæð áhrif á þennan viðkvæma hóp, en streita eykur líkur á bakslagi á meðal einstaklinga í bata. Covid-19 er bráðsmitandi veirusjúkdómur sem Alþjóðaheilbrigðisstofnunin WHO skilgreindi formlega sem heimsfaraldur þann 11. mars 2020. Til þess að sporna gegn útbreiðslu veirunnar voru ýmsar takmarkanir og hömlur settar á íbúa landsins sem hafði í för með sér víðtæk áhrif og leiddi til þess að dagleg rútína flestra landsmanna fór úr skorðum. Markmiðið með þessari rannsókn var að kanna hvort að breyting hafi orðið á andlegri líðan einstaklinga sem glímdu við fíknivanda fyrir og eftir að heimsfaraldurinn Covid-19 hófst m.t.t. streitu-, kvíða- og þunglyndiseinkenna ásamt því að kanna hvort breyting hafi orðið á þeim hópum sem komu í meðferð á Vík. Unnið var með raungögn frá Samtökum áhugafólks um áfengis- og vímuefnavanda (SÁÁ). Þátttakendur voru allir skjólstæðingar SÁÁ sem höfðu innritast á sjúkrahúsið Vog og farið í framhaldsmeðferð á Vík á árunum 2018-2021. DASS-21 sjálfsmats mælikvarði fyrir þunglyndi, streitu og kvíða var notaður til að mæla heildarskor einstaklinga, bæði í upphafi og við lok meðferðar. Niðurstöður rannsóknarinnar leiddu í ljós að tölfræðilega marktækur munur hafi verið á streitu-, kvíða- og þunglyndiseinkennum bæði við upphaf og lok meðferðar á þann hátt að einkennin mældust lægri bæði við upphaf og lok meðferðar eftir að Covid-19 faraldurinn hófst heldur en fyrir hann. Til að skoða hvort munur hafi verið á milli hópa var ákveðið að stjórna fyrir aldri, kyni, hjúskaparstöðu, atvinnu og fjölda vímuefnagreininga og reyndist marktækur munur á milli allra hópa.Þessi rannsókn bendir til þess að inniliggjandi meðferðarúrræði SÁÁ á Vík hafi æskileg áhrif á andlega líðan einstaklinga með áfengis- og vímuefnavanda, eins og sjá má á lækkandi DASS-21 skori frá upphafi meðferðar til enda, óháð Covid-19. Þar að auki má draga þær ályktanir að breyting á hópasamsetningu skjólstæðinga á Vík í kjölfar Covid-19 hafi átt þátt í því að svo virðist að faraldurinn hafi ekki haft neikvæð áhrif á líðan einstaklinga í meðferð þegar kemur að streitu-, kvíða- og þunglyndiseinkennum. Lykilhugtök: Covid-19, vímuefnaröskun, streita, kvíði, þunglyndi

It is widely accepted that people who struggle with addiction also suffer from other mental illnesses, most notably anxiety and depression. Increased stress is also thought to have a negative effect on this vulnerable group and stress increases the likelihood of relapse among recovering individuals. Covid-19 is a highly contagious viral disease formally defined by the World Health Organization as a global pandemic on March 11th, 2020. Preventive measures to halt the spreading of the virus were put in place in the form of various restrictions that impacted the population in numerous ways and led to disruptions in the daily routines of most Icelanders.The aim of this study was to investigate whether there was a change in the mental well-being of individuals who struggled with addiction before and after the onset of the Covid-19 pandemic regarding stress, anxiety and depression symptoms as well as examining whether there has been a change in the group composition seeking treatment at Vík Treatment Center. This study was performed using existing data from the National Center of Addiction Medicine (SÁÁ). Participants were all patients of SÁÁ who had been admitted to Vogur Hospital and then undergone further treatment at Vík in the years 2018-2021. The DASS-21 self-assessment measure scale for depression, stress and anxiety was used to measure the overall score of individuals, both at the beginning and at the end of treatment.The results of the study show that there was a statistically significant difference in stress, anxiety and depression symptoms both at the beginning and end of treatment in such a way that the symptoms measured lower both at the beginning and at the end of treatment after the onset of Covid-19 than before. To examine whether there were differences between groups, it was decided to control for age, gender, marital status, employment, and number of drug diagnoses. A statistically significant difference was found between all groups.This study indicates that SÁÁ's inpatient treatment achieves the desirable effect on mental well-being of individuals struggling with addiction, as can be seen in the declining DASS-21 score from the beginning to end of treatment, independent of Covid-19. In addition, it can be concluded that the change in group composition following the Covid-19 pandemic may have led to the possibly misleading conclusion that the epidemic didn’t have as negative impact on those seeking treatment, when it comes to stress, anxiety and depression symptoms.Key terms: Covid-19, addiction, stress, anxiety, depression