Leikur að núvitund: Um gagnsemi núvitundarspila í leik og starfi leikskólabarna

Abstract

Í þessu verkefni er fjallað um núvitund, núvitundarþjálfun og kosti slíkrar þjálfunar í leik og þroska leikskólabarna. Útgangspunkturinn er námsefni sem höfundur hannaði og prufukeyrði á tveimur leikskólum á höfuðborgarsvæðinu í febrúar 2021. Umfjöllunin í ritgerðinni er skoðuð út frá hugmyndafræði jákvæðrar sálfræði og velferðarkennslu með kenningar Martin Seligman, Mihaly Csikszentmihalyi og Carol Dweck í forgrunni. Í þeim kenningum er rauði þráðurinn sá að draga fram styrkleika hvers einstaklings og efla þá. Einnig er hugtakið flæði skoðað en núvitundarþjálfun og flæði eru í augum höfundar nátengd fyrirbæri. Uppruna og framgangi núvitundar á vesturhveli jarðar eru gerð skil með skilgreingum Jon Kabat-Zinn á fyrirbærinu núvitund í forgrunni. Ýmsum gerðum núvitundaræfinga er teflt fram og rannsóknir á áhrifum þeirra á börn og fullorðna skoðuð. Rýndi höfundur í gagnsemi þess að nýta núvitundarþjálfun markvisst í leikskólum. Gerði höfundur vettvangsathugun með starfskenningu að leiðarljósi þar sem námsefnið var prófað á vettvangi og eru niðurstöður tíundaðar í verkefninu. Var þetta gert í þeim tilgangi að: a) athuga hvort rými væri fyrir börn til að stunda núvitundarþjálfun á leikskólum og b) skapa þetta rými fyrir börnin til að leggja stund á núvitundarþjálfun og eiga samastað í. Í ljós kom að mikil þörf er á að skapa rými og tíma fyrir leikskólabörn til að þjálfa þau í núvitund og að núvitundarþjálfun megi byrja strax á fyrstu stigum leikskóla.

This final thesis explores mindfulness, mindfulness training and the benefits of its use in the development of preschool children. The focal point is curriculum material designed by the author and tested in two different preschools in Reykjavík capital area in February 2021. The discussion in the thesis is then examined from the perspective of the ideology of positive psychology and positive education with the theories of Martin Seligman, Mihaly Czikszentmihalyi and Carol Dweck in the foreground. The most prominent theme in the theories of both positive psychology and positive education is to pull out each and one’s own strengths as means to empower them. The concept of Flow is also examined as mindfulness and flow are in the author’s mind closely related phenomenon. The origins and progress of mindfulness in the Western hemisphere is also examined with Jon Kabat-Zinn’s theories and definitions in the spotlight. Various mindfulness practices are mentioned, as is research on the effects of them on children and adults. The author studied the benefits of using mindfulness purposefully on site with two groups of children in two different preschools in Reykjavik area. In addition, the author reflected on his own work by testing his instruction design, building up research which is described in the thesis. The purpose of this was two folded: a) to examine if space existed within the preschool premises for children to explore and train mindfulness, and b) to create this space with the children and for the children in order for them to have access to. The results of the studies revealed that there is indeed need for such mindfulness space for children to train mindfulness in preschools, and that this type of training can start in the earliest stages of preschool.