Skógarstundir : skógaruppeldisleg nálgun í staðartengdu námi í Hánefsstaðareit í Svarfaðardal

Abstract

Skógaruppeldisleg nálgun í námi og leik á Íslandi er möguleiki sem orðinn er að veruleika í áður skóglausu landi en nýting skóga sem námsumhverfis og uppsprettu náms á sér ekki langa sögu hér á landi. Skógaruppeldi er námsaðferð þar sem vistkerfi skógarins er útskýrt og farið yfir hvernig skóginum er viðhaldið á sjálfbæran hátt og sjálfbærni og gagnsemi skógarins kynnt í gegnum fjölbreytta verkefnavinnu þar sem öll skilningarvit eru nýtt og virkjuð. Verkefnið „Skógarstundir“ byggir á skógaruppeldislegri nálgun með staðartengdum (place-based) áherslum þar sem Hánefsstaðareitur í Svarfaðardal er vettvangur vinnunnar. Staðartengt nám leggur áherslu á að nemendur læri um hluti á staðnum og öðlist merkingarbæra reynslu. Með því að tengjast stað og bregðast við honum þá þroskast dýpri skilningur, virðing og vitund um hann. Verkefnið er tvískipt, annars vegar greinargerð og hins vegar verkefnasafn. Hið síðarnefnda inniheldur um þrjá tugi fjölbreyttra skógartengdra verkefna sem voru prufukennd á rúmlega tveggja ára tímabili með nemendum á aldrinum 6-15 ára. Verkefnin skiptast í efnisflokka eftir megin áherslum sem eru verkefni sem tengjast Hánefsstaðareit sérstaklega og verkefni er fjalla um sköpun með náttúruefnivið, lífríkið í skóginum, eldivið og eldamennsku og leiki, hreyfingu og skynjun. Í greinargerðinni er fjallað um staðartengda menntun og nám í skógi með tengingu við grunnþætti menntunar, leitað er svara við spurningum um sögu skóga og skógræktar á Íslandi, upphaf skógræktar í Eyjafirði og sögu Eiríks Hjartarsonar sem hóf skógrækt í Svarfaðardal upp úr 1940. Fjallað er um þrjú þróunarverkefni sem tengjast námi í skógi og reynsluna af þeim. Vinnan í Hánefsstaðareit er síðan borin saman við niðurstöður úr þeim verkefnum en þar mátti í mögum tilfellum finna samhljóm. Almenn ánægja var með vinnuna í skóginum og samþætting námsgreina tókst með ágætum, þátttakendur sýndu betri umgengni og þekkingu á náttúrunni og staðnum og eftirtekt og umræða varð meiri. Samvinna og verkþekking jókst og félags- og samskiptafærni efldist.

The use of woodlands in education and freetime in Iceland is now a possibility in this former almost treeless country. Using the woods as an educational environment and a source of learning is rather new. Woodland learning is a learning technique where the ecosystem of the woods is explained and students learn about sustainability and the importance of woodlands. This is accomplished through different assignments and by activating and using all senses. „Time in the Woods“ is built on woodland learning and place-based approaches in education with the focus on the Hánefsstaðarreitur wood in the Svarfaðardalur valley. In place-based education, students learn about a specific location and get a meaningful understanding and experience from it. By connecting to a place and reacting to it, a deeper understanding, respect, and sense is developed. „Time in the Woods“ consists of a report and a collection of more than 30 varied forest school project lesson plans. The lesson plans were tested with kids at the age of 6-15 over little more than a two years period. The projects are divided into the following categories: Projects connected to Hánefsstaðareitur, creativity with natural material, the ecosystem of the woods, firewood and cooking, games, motion and perception. This report focuses on place-based education, learning in the woods, and connection to the pillars of education in Iceland. Some questions about the history of forests and afforestation in Iceland and the Eyjafjörður area are answered. Also addressed is the life of Eiríkur Hjartarson who founded the Hánefsstaðarreitur wood around 1940. Three forest school developmental projects and their experience are discussed and the „Time in the Woods“ project compared to them. The projects shared several common outcomes: people were pleased with working in woodland areas, integration of disciplines was working well, participants developed better knowledge of nature and the place and they took better care of it, and observation and discussions increased. Cooperation, labor skills, social and communication skills also increased.