Framkvæmdaleyfi fyrir flutningskerfi raforku. Ákvörðun sveitarstjórnar um framkvæmdaleyfi fyrir uppbyggingu flutningskerfis raforku

Abstract

Ein af undirstöðum nútímaþjóðfélags er aðgengi að nægjanlegri orku til að knýja samfélagið. Snemma á síðustu öld varð Íslendingum ljóst að landið bjó yfir miklum orkulindum og allt frá því hefur þeim verið mikilvægt að hagnýta þær og beisla til að stuðla að sjálfbærni og lífsgæðum.Íslenskur raforkumarkaður markast enn af ýmsum hömlum og opinberu inngripi þótt markaðurinn hafi opnast með raforkulögum nr. 65/2003 (hér eftir „raforkulög“). Má hér nefna sem dæmi landsskipulagsstefnu ríkisins og skipulagsskyldu sveitarfélaga. Viðlíka stefnumörkun í raforkumálum snertir einnig almenning og ýmis fyrirtæki en ekki einungis raforkufyrirtæki. Þess vegna er það mikið hagsmunamál að regluverkið og stefnumörkun ríkisins taki mið af hagsmunum allra sem raforkukerfið snertir en ekki eingöngu orkufyrirtækja. Til að rafvæðing landsins komi að sem mestu gagni er ekki fullnægjandi að reisa virkjanir heldur þarf að reisa flutningskerfi til að tryggja áreiðanlegan flutning raforku til allra landsmanna sem og til að mæta orkuþörf stóriðjufyrirtækja. Raforka er ekki eins og hver önnur vara heldur er hún ein af grunnstoðum samfélagsins. Ef ekki væri fyrir raforkukerfið væri atvinnulíf og lífsgæði lakari en ella. Í ljósi þess er nauðsynlegt að marka flutningskerfinu skýran lagaramma til að flutningur raforku gangi smurt og án trafala. Lagaumhverfið fyrir flutningskerfi raforku er margslungið. Margir aðilar með ólík sjónarmið og markmið koma að uppbyggingu flutningskerfisins. Hluti af heildarmyndinni er ákvörðun um framkvæmdaleyfi fyrir þeim mannvirkjum sem eru hluti af dreifi- og flutningskerfinu. Er hér um að ræða stór og stæðileg mannvirki sem hafa að jafnaði mikil áhrif á umhverfið og íbúa þess. Til að hægt sé að byggja upp flutningskerfið þarf að fá framkvæmdaleyfi frá skipulagsyfirvöldum. Skipulagsvaldið innan marka sveitarfélaganna er veitt sveitarstjórn, lýðræðiskjörinni stjórnsýslunefnd, sem tekur ákvörðun um framkvæmdaleyfi fyrir téðum mannvirkjum. Markmið ritgerðarinnar er að rýna í núverandi lagaumhverfi leyfisveitinga þeirra framkvæmda sem snerta flutning á raforku, að undanskildu dreifikerfi raforku, og velta upp í stuttu máli þeim vandamálum sem steðja að. Hér verður fyrst tæpt á sjálfstjórnarrétti sveitarfélaga og skyldum sveitarstjórna sem lýðræðiskjörið stjórnvald. Næst verður stiklað á stóru um ákvörðun sveitarstjórnar að veita eða veita ekki framkvæmdaleyfi. Þar næst verður stutt yfirlit yfir raforkulögin með síðari breytingum og einblínt á hlutverk flutningsfyrirtækisins Landsnets hf. Að þessu loknu verður velt upp hinum ýmsu vandamálum sem blasa við með hliðsjón af deilu Landsnets og Sveitarfélagsins Voga um Suðurnesjalínu 2.