Nauðgun í íslenskum og norrænum rétti: Rannsókn á dómum Landsréttar og möguleg áhrif þjóðfélagsumræðu á niðurstöður dóma

Abstract

Í þessari ritgerð er gert grein fyrir nauðgunarákvæðum í íslenskum rétti og í rétti annarra Norðurlanda. Fjallað er um sögulega þróun nauðgunarbrota í norrænum rétti, mismunandi verknaðaraðferðir og ásetningsskilyrði. Það er sérstaklega fjallað um innleiðingu samþykkisskilyrðis í nauðgunarákvæðum þeirra Norðurlanda sem hafa tekið upp slíka skilgreiningu. Þá er leitast við að gera grein fyrir tilteknum dómsmálum, einkum í Svíþjóð, sem höfðu áhrif á þróun sænskra kynferðisbrotaákvæða m.a. vegna þess að niðurstöður þessara mála fengu töluverða neikvæða athygli frá fjölmiðlum.Unnin er dómarannsókn á dómum Landsréttar í nauðgunarmálum á fjögurra ára tímabili, 2018-2021, sem tekur mið af því hvort greina megi ólíkar áherslur í dómum Landsréttar en í dómum héraðsdóms í sömu málum. Þá er kannað hvort og þá að hvaða leyti sönnunarmat í nauðgunarmálum fyrir Landsrétti er frábrugðið sönnunarmati héraðsdóms í sama máli. Í kjölfarið er rýnt í refsingar Landsréttar í nauðgunarmálum og eru þær bornar saman við refsingar héraðsdóms í sömu málum.Helstu niðurstöður eru að Landsréttur sýknar af sakfelldri nauðgun héraðsdóms í mun hærra hlutfalli en rétturinn sakfellir fyrir sýknaða nauðgun héraðsdóms. Hvað varðar ákvörðun refsingar hefur Landsréttur byrjað að þyngja refsingar árið 2021 í mun fleiri málum en rétturinn gerði árin 2018-2020.