Hætturnar leynast víða: Tíðni og áhættuþættir þrýstingssára á íslenskum gjörgæsludeildum

Abstract

Bakgrunnur: Þrýstingssár eru algeng meðal sjúklinga á gjörgæsludeildum vegna alvarleika veikinda og meðferðartengdra þátta. Markmið: Að kanna tíðni þrýstingssára hjá gjörgæslusjúklingum á Íslandi og bera saman klíníska áhættuþætti fyrir myndun þrýstingssára (öndunarvélameðferð, gjöf blóðþrýstingsstyðjandi– og slævingalyfja, vökustig, alvarleiki veikinda, hreyfing, tegund rúmdýnu, áhættumat á þrýstingssáramyndun) hjá sjúklingum sem dvöldu ≥ sjö daga á gjörgæsludeild (rannsóknarhópur) og  sex daga á gjörgæsludeild (samanburðarhópur). Aðferðir: Rannsóknin var megindleg, afturvirk samanburðarrannsókn með endurteknum tíðnimælingum þriggja rannsóknardaga árin 2018-2019 hjá gjörgæslusjúklingum ≥ 18 ára á Íslandi. Af 46 sjúklingum voru 17 í rannsóknarhópi og 26 í samanburðarhópi (N=43) því upplýsingar vantaði um dvalarlengd þriggja sjúklinga.Niðurstöður: Á rannsóknardögunum voru 22/46 gjörgæslusjúklingum (47,8%) með 41 þrýstingssár. Af gjörgæslusjúklingum í rannsóknarhópi voru 10/17 (58,8%) með 28 þrýstingssár samanborið við 13 þrýstingssár hjá 11/26 (42,3%) gjörgæslusjúklingum í samanburðarhópi en munur á fjölda þrýstingssára var ómarktækur (p=0,06) milli hópanna. Samanburður á klínískum áhættuþáttum fyrir myndun þrýstingssára sýndi að marktækt fleiri sjúklingar í rannsóknarhópi voru í öndunarvél (p=0,027) og voru slævðir (p=0,007) fram að rannsóknardegi, höfðu lægra vökustig (svæfðir dýpra) (p=0,05), stigun alvarleika veikinda meiri við innlögn á gjörgæsludeild (p=0,005), voru hreyfðir í gjörgæsludvöl (p=0,007), lágu á loftdýnu (p=0,001) og voru metnir í meiri áhættu á þrýstingssáramyndun (p=0,042) borið saman við samanburðarhóp. Ályktun: Þrýstingssár eru algeng á íslenskum gjörgæsludeildum. Mikilvægt er að huga að fyrirbyggjanlegum, klínískum áhættuþáttum fyrir myndun þrýstingssára gjörgæslusjúklinga. Fyrirbygging þrýstingssára er mikilvæg til að draga úr þjáningu sjúklinga, fyrirbyggja langvinn veikindi og lengri sjúkrahúsdvöl.Lykilorð: Þrýstingssár, áhættuþættir, lengd gjörgæsludvalar, gjörgæsludeildir, hjúkrun.