Skiptastjórar í þrotabúum: skipun skiptastjóra, aðfinnslur og brottvikning

Abstract

Mikið reynir á gjaldþrotarétt á Íslandi vegna fjölda þeirra búa sem tekin eru til gjaldþrotaskipta. Eftir að bú er tekið til gjaldþrotaskipta er skiptastjóri skipaður af héraðsdómara, sem sér almennt um skipti á þrotabúinu frá upphafi til enda. Kröfuhöfum er heimilt á meðan skiptum stendur að bera upp skriflegar aðfinnslur vegna starfa eða framferðis skiptastjóra og krefjast þess að honum sé vikið úr starfi. Markmið ritgerðarinnar er að gefa góða innsýn inn í ferlið við skipun skiptastjóra, sjónarmið sem koma til skoðunar við val á skiptastjóra, sem og hvernig aðfinnslumál eru rekin, aðild að þeim, málsmeðferð og niðurstöður aðfinnslumála.Helstu niðurstöður ritgerðarinnar eru í fyrsta lagi að annmarkar eru á skipunarferli við skipun skiptastjóra, þar sem upplýsingasöfnun dómstóla um einstaklinga sem eru skráðir á skiptastjóralista er ekki í samræmi við þau sjónarmið sem eiga að liggja til grundvallar við skipun skiptastjóra, samkvæmt reglum um skipun skiptastjóra og umsjónarmanns með nauðasamningsumleitunum nr. 2/2019. Í öðru lagi telur höfundur að dómarar þurfi að gæta betur að hæfi sínu þegar þeir skipa skiptastjóra þegar það liggur fyrir langvarandi vinasamband milli dómarans og þess sem skipa á sem skiptastjóra. Í þriðja lagi leiðir úrskurðarframkvæmd og niðurstöður aðfinnslumála í ljós að mikið þurfi til að koma svo að skiptastjóri hljóti aðfinnslur. Enn meira þarf til að koma svo að skiptastjóra sé vikið úr starfi. Telja verður að dómstólar mættu gera ríkari kröfur til skiptastjóra. Í fjórða lagi geta skiptastjórar vikið sér undan aðfinnslumáli með því einu að ljúka skiptum. Dómstólar hafa engin úrræði til að hafna skiptalokum, ef formreglur eru uppfylltar. Í fimmta lagi leiða niðurstöður höfundar í ljós að þörf er á breytingum á regluverki og verklagi sem gilda um skipun skiptastjóra í þrotabúum og um aðfinnslumál.

Due to the large volume of bankruptcy estates in Iceland, bankruptcy law is commonly practiced. After the estate is declared bankrupt, a district judge appoints a trustee who is responsible for the estate from the beginning to the end, with few exceptions. During the bankruptcy proceedings, creditors of the estate may present written reprimands for the work or conduct of the trustee and demand that he will be dismissed. The objective of the dissertation is to give a good insight into the process of appointing a trustee, points of view that are considered in the selection of a trustee as well as how cases concerning reprimands and dismissal are conducted, parties to these cases, procedures, and findings of judgments.The main conclusions are, firstly, that there are shortcomings in the appointment process of trustees, e.g., the collection of information by the courts about individuals registered on the list of trustees is not in accordance with the views underlying the appointment of a trustee, according to guidelines on the appointment of a trustee. Secondly, the author believes that judges need to be more careful about their impartiality when appointing a trustee when there is a long-standing friendship between the judge and the trustee to be appointed. Thirdly, case law shows, that it takes a lot for the trustee to receive reprimands, and even more is needed for the trustee to be dismissed. In the author’s opinion, courts should make greater demands on the trustee. Fourth, according to case law, trustees can evade reprimand cases, simply by closing the estate. Courts have no means of rejecting the closing of the estate if proper formalities are followed. Fifth, conclusions show that changes must be made in regulation and practice regarding both the appointment process of a trustee as well as reprimand cases.