Réttarstaða talibana að þjóðarétti : sterkari og grimmari en nokkru sinni fyrr?

Abstract

Réttarstaða talibana að þjóðarétti – Sterkari og grimmari en nokkru sinni fyrr?Talibanar hafa farið með raunveruleg yfirráð yfir Afganistan síðan í ágúst 2021, þegar þeir hernámu landið. Enn sem komið er hefur ekkert ríki viðurkennt talibana sem lögmæta ríkisstjórn Afganistan, en hópurinn virðist mjög áfram um að reyna tryggja slíka viðurkenningu. Á móti kemur að alþjóðasamfélagið er (að mestu leyti) einhuga um að gera viðurkenningu á ríkisstjórn talibana skilyrta við virðingu fyrir grundvallar mannréttindum og lýðræðislegum stjórnarháttum í Afganistan. Fögur fyrirheit hópsins þar um hafa verið svikin, og virðist hópurinn verða sífellt fjandsamlegri eftir því sem tímanum vindur fram, einkum í garð stúlkna og kvenna, sem talibanar virðast hægt og bítandi ætla að útiloka frá þátttöku í samfélaginu. Það er skiljanlegt að ríki heims hafi takmarkaðan áhuga á að viðurkenna lögmæti slíkra stjórnvalda, og veita þeim jafnvel aðgang að fjármunum ríkisins í erlendri vörslu. Sérstaklega í ljósi þess að ríkisstjórn talibana, sem skuldbundin er af alþjóðlegum skuldbindingum afganska ríkisins, til að mynda á sviði mannréttinda, virðist eftir því sem tímanum líður ætla að ganga æ lengra við að brjóta fersklega gegn þeim skuldbindingum. Hins vegar er ljóst, að afleiðingar af afstöðu alþjóðasamfélagsins til talibana, bitna einna verst á þeim sem síst skyldi, þ.e. almenningi í Afganistan. Ef alþjóðasamfélagið heldur þeirri stefnu til streitu að viðurkenna ekki lögmæti ríkisstjórnar talibana, sýnist ljóst að áframhaldandi hömlur verði á mannúðaraðstoð til almennings í Afganistan, sem hann þarf sárlega á að halda.