Breytilegir vextir neytendalána : hvenær er heimilt að breyta vöxtum neytendalána? L. liður 12. gr., sbr. 13. gr. Neytendalánalaga nr. 33/2013 og 34. gr. laga um fasteignalán til neytenda nr. 118/2016

Abstract

Ritgerð þessi fjallar um skyldur lánveitenda gagnvart neytendum vegna útlána sem bera breytilega vexti, með sérstaka áherslu á l. lið 12. gr., sbr. 13. gr. laga um neytendalán nr. 33/2013 sem byggir á tilskipun Evrópuráðsins nr. 2008/48/EB, og 34. gr. laga um fasteignalán til neytenda nr. 118/2016, sem byggir á tilskipun nr. 2014/17/ESB (Mortgage Credit Directive, (MCD)). Umfjöllun þessi er gerð í kjölfar þess að Hæstiréttur Íslands hefur áður komist að þeirri niðurstöðu að neytendalán sem báru breytilega vexti voru ólögmæt, sbr. mál nr. 623/2016. Í ofangreindum lagaákvæðum er gerð sú krafa að allar þær upplýsingar sem neytandi þarf að fá til að geta tekið meðvitaða og upplýsta ákvörðun er varðar fjárhag hans við lántöku og á meðan lánsambandi stendur skuli veittar til neytenda. Til að tryggja það þurfa því að liggja fyrir skýrar upplýsingar um með hvaða hætti lán geta tekið breytingum út frá breyttu vaxtastigi. Slíkar upplýsingar þurfa því að vera bæði aðgengilegar og hlutlægar og unnt verður að vera að sannreyna þær, bæði fyrir aðila samningsins og einnig Neytendastofu, sem er eftirlitsaðili slíkra lána. Í athugasemdum með 13. gr. á frumvarpi til laga um neytendalán, er kveðið á um slíkar kröfur um skýrleika við breytingu vaxta. Tekið er sérstakt dæmi til viðmiðunar sem er orðað svona: „[...] svo sem lægstu vexti Seðlabankans á nýjum almennum óverðtryggðum útlánum lánastofnana.“ Lögin koma ekki í veg fyrir að vextir séu tengdir við aðrar breytur en vaxtaviðmið Seðlabankans, en setur kröfur um framkvæmd, skýrleika og áreiðanleika auk strangrar upplýsingagjafar slíkrar málsmeðferðar til neytenda. Þar sem Ísland er aðili að innri markaði Evrópska efnahagssvæðisins, er því nauðsynlegt að skoða neytendalán með breytilegum vöxtum í víðara samhengi alþjóðasamningsins og skýra þau skilyrði sem þarf að uppfylla, svo slík lán falli undir viðmið neytendaverndar og séu lögmæt.

This dissertation deals with the lenders obligation when lending to consumers that bear variable interest rates, with special emphasis on Art. point of Article 12, cf. Article 13 Act on Consumer Loans no. 33/2013. and Article 34. Act on mortgage loans to consumers no. 118/2016. This discussion comes after the Supreme Court of Iceland has previously concluded that consumer loans with variable interest rates were illegal, cf. case no. 623/2016. The above legal provisions require that all the information that a consumer needs to be able to make a conscious and informed decision regarding his finances when borrowing and during the loan relationship must be provided to the consumers. To ensure this, clear information needs to be available on how loans can change based on a changed level of growth. Such information must therefore be both accessible, objective and it must be possible to verify it, both for the parties to the agreement and for the Consumer Agency, which is the supervisor of such loans. In the comments on Article 13 on the Consumer Bill, provides for such a basket of clarity when changing interest rates. An example is given: "such as the Central Bank's lowest interest rate on new general non-indexed loans from credit institutions." The bill therefore does not prevent interest rates from being linked to variables other than the Central Bank's interest rate benchmarks the reliability of the information to which the changes are to be linked. Consumer Act no. 33/2013 and the Act on Real Estate Loans no. 118/2016. are rooted in the implementation of Directives 2008/48 / EC and 2014/17 / EU (Mortgage Credit Directive, MCD), through Iceland's EEA co-operation as a member of EFTA with the European Union. Consumer loans with variable interest rates must therefore be examined in the broader context of the International Convention and the conditions that must be met for such loans to fall under the criteria of consumer protection and be legitimate must be clarified.