Um fyrningu kröfuréttinda og sjónarmið um beitingu kröfuvaktar

Abstract

Hugmyndin að rannsóknarefni þessarar ritgerðar er sprottin af fréttaumfjöllun um stöðu þeirra einstaklinga sem enn sitja fastir á vanskilaskrá, tæplega fjórtán árum eftir hrun íslenska bankakerfisins, sökum þess að kröfuhafar virðast halda kröfum á lífi út í hið endalausa. Markmið rannsóknarinnar er að kanna, í því samhengi, hver fyrningarfrest-ur kröfuréttinda er samkvæmt íslenskum lögum og hvaða reglur gilda um slit á fyrningu. Jafnframt hvað felst í kröfuvakt og hvaða sjónarmið liggja að baki beitingu hennar. Þá verður skoðað hvort kröfuvakt geti leitt til fyrningarslita og hvort einhver dæmi séu þess að kröfuhafar hafi með einhverjum hætti gengið á réttindi skuldara eða beitt ólögmætum aðferðum. Höfundur byggir á hefðbundinni lögfræðilegri aðferð eða dogmatískri aðferðafræði. Viðfangsefni rannsóknarinnar eru skoðuð með hliðsjón af lögum, lögskýringargögnum, dómum og úrskurðum sem og skrifum fræðimanna. Vísað er í átján dóma með það að markmiði að útskýra löggjöfina enn frekar og eru valdir dómar reifaðir í sama tilgangi. Helstu hugtök sem fjallað er um eru hinn almenni skuldari, kröfuréttur, krafa, skuldara-samband, fyrningarfrestur, slit fyrningar, peningakrafa, kröfuvakt og ólögmæti.Helstu niðurstöður sýna að gildandi fyrningarlög nr. 150/2007 gera kröfuhöfum kleift að rjúfa fyrningu út í hið óendanlega, sem gengur þvert á þau meginmarkmið laganna, að tryggja að endi verði bundinn á skuldbindingar sem stofnað hefur verið til. Þá hafa kröfuhafar og innheimtuaðilar oftar en ekki farið offari og gengið á rétt skuldara með innheimtu fyrndra krafna sem og skráningu umdeildra skulda í skuldastöðukerfi Creditinfo Lánstrausts hf.

The idea behind the research material of this thesis is motivated by news coverage about the status of individuals who are still stuck on the default register almost fourteen years after Iceland's banking collapse since creditors seem to keep debts alive infinitely. According to Icelandic law, the research objective is to explore the limitation periods for claims and which rules apply to the interruption of limitation periods. Also, what does debt surveillance involve, and what is the point of view behind its use? Can debt surveillance cause interruption of limitation periods, and have creditors sometimes violated debtors' rights using illegal methods? The researcher uses a standard legal approach or dogmatic methodology and examines topics based on law, explanatory reports, judicial decisions and verdicts, and scholars' writings. The researcher refers to eighteen judicial rulings to clarify existing legislation further. For the same purpose, the researcher explains a few chosen verdicts. The main terms discussed are general debtor, law of obligations, claim, debtor relationship, limitation period, interruption of limitation periods, money debt, debt surveillance and illegality. The main results show that the applicable Act No. 150/2007 on the limitation periods for claims enables creditors to break the statute of limitations through infinity, which directly contradicts the law's main objectives, i.e. to ensure that obligations that have been created will be brought to an end. Furthermore, creditors and debt collectors have often aggressively infringed upon debtors' rights by collecting time-barred debts and registering controversial debts in Creditinfo Ltd.'s credit information registry.