Hughyggja, formhyggja og fjármagn: Um tvær ímyndir fjármagns í kenningum hagfræðinga

Abstract

Í meginstefnuhagfræði er farið með fjármagn sem samantekt einsleitra hluta, sem skortir um leið strúktúr, og er iðulega fönguð í stærðinni K í lýsingum meginstefnunnar á þeirri framleiðslu sem á sér stað í hagkerfinu. Innan austurrísku hagfræðihefðarinnar, á hinn bóginn, er fjármagn álitið fela í sér sundurleita hluti, sem tengjast saman í gegnum áætlanir frumkvöðla og fela því í sér strúktúr í heild sinni. Hvers vegna eru þessar tvær ímyndir svo frábrugðnar hvorri annarri? Svar við því má finna í samanburði á aðferðafræði meginstefnunnar annars vegar, og austurrísku hefðarinnar hins vegar. Er þar annars vegar um formhyggju að ræða, og hughyggju hins vegar. Formhyggjuleg nálgun meginstefnunnar hirðir ekkert um sambönd fjármagnsvara sín á milli, og leyfir sökum þess fyrir samlagningu fjármagns og einsleitt K. Í hughyggjulegri nálgun Austurríkismanna skipta áætlanir frumkvöðla um framleiðslu sína máli, en innan þeirra áætlana skipa fjármagnsvörur sess og hafa mismunandi not, og eru þar með nauðsynlega sundurleitar. Báðum ímyndum fjármagns eru hér gerð skil, og gagn þeirra og afleiðingar skoðaðar. Er hér kveðið, að hughyggjuleg nálgun Austurríkismanna byggi á styrkari fræðilegum stoðum en formhyggjuleg nálgun meginstefnunnar, sökum þess að í hughyggjunni byggja útskýringar á rakningu fyrirbæra til frumorsaka sinna, sem eru huglægir þættir á borð við áætlanir, væntingar og þarfir. Formhyggjan krefur ekki um slíkt, og er sem slík óáreiðanleg frá þekkingarfræðilegu sjónarhorni.

Mainstream economics treats capital as a homogenous aggregate devoid of any structure, generally captured in the variable K when it comes to describing the economy's production. The Austrian tradition within economics looks at things quite differently, viewing capital as consisting of heterogenous goods, interconnected through the plans of entrepreneurs and thusly exhibiting a structure. What explains these different views? This thesis provides an answer grounded in a comparison of the methodological currents each school adheres to, viz. formalism on the one hand, and subjectivism on the other. The mainstream's formalist approach considers the interconnection of capital goods to be otiose, and accordingly allows for their summation and the use of a homogenous K. The subjectivism of the Austrian tradition perceives the subjective plans of entrepreneurs, as regards their own production and within which capital goods figure, as essential to the understanding of economic phenomena. Those capital goods have various uses and are therefore necessarily heterogenous. Both these views on capital are explained in this thesis, and their qualities and results considered. It is here maintained, that the subjectivist view of capital as heterogenous phenomena rests on a firmer foundation, as subjectivism requires phenomena to be traced back to their prime movers, those being subjective factors such as plans, expectations and needs. Formalism requires no such thing and is as such an epistemologically fallible tool.