Átök í austri. Hvað skýrir átök Rússlands og Úkraínu?

Abstract

Markmið þessarar ritgerðar var að skoða sögu og þjóðarímynd Úkraínu og að leita svara við þeirri spurningu hvað skýrir átök Rússlands og Úkraínu. Stuðst var við kenningar í alþjóðastjórnmálum á borð við þjóðernisstefnu (og ýmsar útfærslur hennar), frjálslyndisstefnu og raunsæisstefnu. Fjallað var um landsvæði Úkraínu, íbúa og auðlindir sem og langa sögðu landsins sem yfirráðasvæði, þá fyrst bæði Austuríska-Ungverska keisaradæmisins og Rússneska heimsveldisins og síðar Sóvíetríkjanna. Einnig var fjallað um fæðingu úkraínskrar þjóðernisstefnu á þeim tíma. Þá var sjónum beint að árunum eftir upplausn Sóvíetríkjanna sem einkenndust af misheppnaðri stjórnskipun auk spillingar og óeirða meðal úkraínskra borgara. Ljóst er að löng saga Úkraínu sem yfirráðasvæði og áframhaldandi rússnesk afskipti af innlendum stjórnmálum hafi gert Pútín forseta Rússlands betur kleift að veikja ríkið innan frá og ráðast inn í landið. Niðurstöður benda til þess að skýring átakanna sé tvíþætt; annars vegar tilraun Pútíns til að endurreisa hið sögulega Rússland undir einu þjóðerni og hins vegar áframhaldandi valdabarátta rússneska ríkisins við Vesturlönd, þó svo að hann telji Rússland vera raunverulega fórnarlambið.