Staða Íslands vegna innleiðingar seðlabankarafeyris og möguleg þjóðhagsleg áhrif : staða nágrannaríkja og horfur hagsmunaaðila hérlendis

Abstract

Vegna tilkomu aukinnar tæknivæðingar og minnkandi notkunar reiðufjár, hafa vaknað upp áhugaverðar spurningar víðsvegar um heim um framtíð greiðslumiðlunar. Seðlabankar hafa í auknum mæli verið að kynna sér fyrirbæri sem ber heitið „seðlabankarafeyrir“ og hvort að það sé mögulega framtíðar lögeyrinn sem gæti komið í stað seðla og mynta. Þegar kemur að innleiðingu seðlabankarafeyris eru margir þættir sem þarf að hafa í huga til þess að geta metið hvort það sé ákjósanlegur kostur í greiðslumiðlun. Í þessu rannsóknarverkefni munu rannsakendur skoða nánar hver staða Seðlabanka Íslands er við innleiðingu seðlabankarafeyris og einnig verður skoðað möguleg þjóðhagsleg áhrif hérlendis sem fylgja útgáfu seðlabankarafeyris. Samhliða því verða kynntar niðurstöður nágrannaríkja Íslands á þessu málefni. Öll Norðurlöndin hafa verið að skoða virðistengdan eða reikningsbundinn seðlabankarafeyri og hvort að seðlabankarafeyrir ætti að bera vexti eða ekki. Áhugavert er að skoða stöðu annarra Norðurlanda í þessu máli þar sem viðhorfin eru ólík í hverju landi fyrir sig. Svíþjóð er komið lengst á veg með innleiðingu seðlabankarafeyris og telja mikla þörf fyrir honum. Aftur á móti hefur Danmörk verið mótfallin þessari þróun þar sem þau telja sinn greiðslumiðlunarmarkað skilvirkan og sjá ekki ábatann af innleiðingu seðlabankarafeyris. Rannsóknarverkefnið mun einnig veita innsýn í viðhorf almennings á seðlabankarafeyri og mögulegri seðlalausri framtíð með því að kynna niðurstöður rannsóknar sem lögð var fram til almennings varðandi málefnið. Í rannsókninni var notast við eigindlega aðferð þar sem tekin voru viðtöl við fagfólk í efnahagslífinu og einnig megindlega aðferð þar sem útbúin var spurningakönnun. Niðurstöður viðtala og könnunnar almennings gefur til kynna að reiðufjárnotkun er ekki mikil í dag og því er ekki mikil mótspyrna gagnvart mögulegri seðlalausri framtíð. Samt sem áður eru þó nokkur vandkvæði sem fylgja seðlalausu samfélagi og komu fagaðilarnir inn á þau atriði sem þarf að hafa í huga hvað varðar innleiðingu seðlabankarafeyris.Lykilorð: Reiðufé, seðlabankarafeyrir, rafeyrir, rafkróna, greiðslumiðlun, viðskiptabankar, fjármálastöðugleiki, peningastefna, seðlar og mynt.