Ráðherraábyrgð. Er æskilegt að hafa sérdómstól til að dæma um ráðherraábyrgð?

Abstract

Síðan landsdómur dæmdi sitt fyrsta og eina mál árið 2012 hefur verið til umræðu hvort breyta þurfi lögum um ráðherraábyrgð nr. 4/1963 og lögum um landsdóm nr. 3/1963. Margsinnis hafa þingmenn tekið málið upp á Alþingi og ráðherrar ætlað sér að endurskoða lögin sem gilda um landsdóm og ráðherraábyrgð. Samhliða umræðu um dóminn er hvöss gagnrýni á tilvist landsdóms, einkum fyrir þær sakir að dómstóllinn þykir í eðli sínu of pólitískur til að hann fái staðist kröfur um óvilhallan dómstól. Í framhaldi má spyrja: er æskilegt að hafa sérdómstól til að dæma um ráðherraábyrgð?Í ritgerðinni verður rakin saga landsdóms og ráðherraábyrgðar. Farið verður yfir þau sjónarmið sem liggja dómnum til grundvallar. Raktar verða helstu breytingar á lögum um ráðherraábyrgð og landsdóm. Gerður verður samanburður við nágrannaríki okkar og hugað að hvernig farið er með ráðherraábyrgð í Danmörku, Noregi og Svíþjóð. Tekin verður afstaða til þess hvort breyta megi lögum um ráðherraábyrgð og landsdóm án þess að glata þeim möguleika að sækja ráðherra til ábyrgðar vegna brota í starfi. Í niðurlagi verður rannsóknarspurningu svarað.