Furður fortíðar og undur framtíðar. Um töfraraunsæi og skáldsöguna Lungu eftir Pedro Gunnlaug García.

Abstract

Þessi ritgerð er lögð fram til BA-prófs í almennri bókmenntafræði við Hugvísindasvið Háskóla Íslands. Umfjöllunarefni hennar er skáldsagan Lungu (2022) eftir Pedro Gunnlaug García og er hún skoðuð með hliðsjón af kenningum um töfraraunsæi. Ritgerðin er tvískipt. Í fyrri hluta er fjallað um uppruna, sögu og ólíkar skilgreiningar á töfraraunsæishugtakinu enda fræðimenn ósammála um hvaða einkenni bókmenntaverk þurfi að hafa svo það teljist tilheyra stefnunni. Þá er rætt um tengsl töfraraunsæis við Suður-Ameríku og áhrif stefnunnar í kjölfar „suður-amerísku sprengingarinnar“ á 7. og 8. áratug síðustu aldar. Töfraraunsæi í íslenskum bókmenntum er einnig til umfjöllunar sem og tengsl þess við goðsöguna. Seinni hluti ritgerðarinnar felst í greiningu á skáldsögunni þar sem sérstök áhersla er lögð á að skoða þau atriði þar sem hvers kyns töfrar koma við sögu. Ýmis einkenni á sögunni Lungu, önnur en töfrar, falla að skilgreiningu fræðimannsins Wendy B. Faris á töfraraunsæi, svo sem alþjóðlegir eiginleikar hennar, tengsl við forn minni og gagnrýni á regluverk nútímans. Merking töfranna og þýðing þeirra í frásögninni er túlkuð og dregið fram hvernig þeir endurspegla gjarnan innra líf persónanna og veita vísbendingar um það sem koma skal í lífi þeirra. Tengsl töfra við fortíð, nútíð og framtíð eru gerð að sérstöku umfjöllunarefni en skáldsagan spannar um 170 ár og teygir anga sína jafnt fram og aftur í tímann. Sýnt er fram á að töfrar frásagnarinnar eru helst bundnir við fyrri hluta hennar. Þá er gerð grein fyrir því hvernig dregur úr hvers kyns furðum eftir því sem líður á söguna og sögusviðið nálgast okkar nútíma. Birtingarmynd nútímans í sögunni má því túlka sem ádeilu á þá rökhyggju sem einkennir samtímann. Framtíðin er einnig eitt sögusvið frásagnarinnar en þar hafa annars konar undur í formi tækninýjunga tekið við af töfrunum. Sýnt er fram á hvernig skil töfra og tækni verða óljós í framtíð sögunnar og færð rök fyrir því að í hugum sumra lesenda gætu þau verið mjög á reiki. Greining á skáldsögunni leiðir í ljós að hugtök á borð við töfraraunsæi og töfra er ekki hægt að fastsetja, tilefni er til að endurskoða þau við greiningu á nýjum bókmenntaverkum