Fullnusta veðsettra hluta í einkahlutafélögum

Abstract

Megin markmið þessarar ritgerðarinnar lýtur að því hvernig veðsettum hlutum í einkahlutafélögum verði fullnustað. Við setningu laga nr. 75/1997 um samningsveð voru lögfestar reglur um stofnun og réttarvernd samningsveðs í viðskiptabréfum, innlausnarbréfum og almennum fjárkröfum með það að markmiði að mæta þörfum viðskiptalífsins. Í dag eru einkahlutafélög algengasta félagaformið á Íslandi og í framkvæmd eru eignarhlutir veðsettir en í samningsveðslögunum er ekki sérstaklega gert ráð fyrir slíkri veðsetningu. Í framkvæmd hafa hlutir í einkahlutafélögum verið settir að handveði og lúta því reglum um handveðsetningar þar sem réttarvernd miðast við umráðasviptingu. Veðsetning hluta í einkahlutafélögum er þó frábrugðin að því leyti að eignarhald er bundið við skráningu í hlutaskrá og því ekki hægt að taka umráð þeirra með hefðbundum hætti, sem er skilyrði réttarverndar. Er því heldur um að ræða handveðsréttarígildi. Höfundur fer því yfir framkvæmd við gerð slíkra veðsamninga, öflun réttarverndar og hvernig fullnusta er tryggð. Einnig er farið yfir þær hindranir sem kunna að standa fullnustu í vegi en veðhafar þurfa að uppfylla kröfur fyrirtækjaskrár Skattsins við breytingu á stjórn félaga. Niðurstöður ritgerðarinnar leiða í ljós að setning lagaákvæða um veðsetningu einkahlutafélaga er tímabær og fælist í því mikil réttarbót fyrir aðila viðskiptalífsins. Einnig kom í ljós að kröfur fyrirtækjaskrár Skattsins um tilkynningar um breytingu stjórnar þarfnast endurskoðunar og nánari skýringa miðað við stöðu mála þegar ritgerð þessi er skrifuð.

The subject of this thesis concerns enforcement of pledged shares in private limited liability companies (Icel. einkahlutafélög). By the enactment of Act 95/1997 on Contractual Liens (Icel. lög nr. 95/1997 um samningsveð), there were implemented provisions on pledging negotiatble instruments, redeemable instruments and general financial claims in order to meet the needs of the business sector. Private limited liability companies are the most common form of business operations in Iceland, as of today. However, the Act on Contractual Liens does not contain specific provisions regarding the pledging of shares in private limited liability companies. The shares are generally pledged as possessory liens (Icel. handveð) and the pledge thus perfected by the pledgor being deprived of rights of disposition over the shares. However, the process of pledging of shares in private limited liability companies is somewhat different as the rights to the shares are not attached to actual share certificates, but rather to what is recorded in the share registry of the company. As a result, a pledgor cannot assume possession over the shares. The author describes the implementation of share pledge agreements, how the pledge is granted and how to enforce it. The author also discusses the issues that may arise upon enforcement as pledgors must fulfill the requirements of the Icelandic Register of Enterprises (Icel. Fyrirtækjaskrá Skattsins) when notifying of a change in the company´s board of directors. The conclusion of the thesis is that it would be prudent for specific provisions of law to be enacted to deal with the pledging of shares in private limited liability companies. The author also conclused that the requirements of the Register of Enterprises registry would benefit from revision and further clarification considering the situation today.