Frá Bjólan til Bjólfs. Mannanöfn í sögum tengdum Austfirðingafjórðungi

Abstract

Í þessari ritgerð skoða ég nöfn í Austfirðingafjórðungi eins og hann var skilgreindur til forna. Ég set fram þá spurningu hvort nöfn sögupersóna Austfirðingasagnanna hafi verið algengari í Austfirðingafjórðungi en annars staðar á landinu og hvort þau hafi enst þar lengur en annars staðar. Eins skoða ég hvort þau hafi verið algengari nærri sögusviðum Austfirðingasagnanna en annars staðar á landinu. Ég nafntek Austfirðingasögur, þær sem Hið íslenzka fornritafélag gaf út 1950, XI. bindi og þann hluta Landnámabókar, frá 1968, I.bindi, sem segir frá landnámi í fjórðungnum. Ég bý til skrá yfir öll mannanöfn sem koma fyrir. Skráð nöfn ber ég saman við fjölda nafnbera í Austfirðingafjórðungi skv. manntölum árin 1703, 1855 og 2006 og finn út hlutfall þeirra m.v. landið allt. Í framhaldinu skoða ég endingu nafna og einstök nöfn á svæðinu ásamt því að tala við umtalsverðan fjölda fólks til staðfestingar því að nafnberar séu sannanlega nefndir eftir sögunum. Um nafnbera fjalla ég hvern um sig í ritgerðinni. Að loknu þessu verkefni kemst ég að þeirri niðurstöðu að í Austfirðingafjórðungi hafa ákveðin nöfn úr sögunum verið nokkuð algeng og enst þar nokkuð lengi. Sum horfið alfarið. Önnur horfið um tíma og verið tekin upp afur. Nokkur nöfn virðast hafa verið algerlega bundin við fjórðunginn og fjögur nöfn eru það enn í dag. Niðurstöður sýna að nokkur hluti Austfirðinga hefur á öllum tímum valið sögunöfn á börn sín og sú hefð er alls ekki að deyja út. Kennslufræði tengd verkefninu kemur í lok ritgerðarinnar og verkefnabanki úr Hrafnkels sögu Freysgoða fylgir í viðauka. Ástæða þess að ég valdi þá sögu til að vinna verkefni úr er að hún er lang vinsælust Austfirðingasaganna og kennd í grunn- og menntaskólum á svæðinu. Full ástæða er til að vinna verkefni úr öðrum sögum og bíður betri tíma.