Ristnir ok roðnir: Runes, Blood and Ritual Empowerment in Pre-Christian Magic

Abstract

In two saga accounts of the performance of magic, in Egils saga Skallagrímssonar and Grettis saga Ásmundarsonar, blood is smeared onto runes as an element of the magic ritual. The source-critical turn in the final third of the 20th century rejected the view of early runologists that runes once had been considered magical as well as the view of saga scholarship that the cultural complex of blood and sacrifice was accurately described in the literature. The present thesis examines our available sources on the bloodying of runes and compare them with sources on the adjacent theme of colouring of runes in order to assess their credibility. The scholarly position that runes in general were painted is critically assessed and dismissed. Using perspectives from literature studies, runology and linguistics, it is argued that blood constituted a modality of ritual empowerment in a variety of ritual practices, including the empowerment of spells written in runes.

Í tveimur Íslendingasögum þar sem getið er um rúnagaldur, Egils sögu Skallagrímssonar og Grettis sögu Ásmundarsonar, er blóð borið í rúnirnar og virðist það vera liður í galdraathöfninni sem slíkri. Með breyttum áherslum í heimildarýni á síðasta þriðjungi 20. aldar höfnuðu menn þeirri skoðun eldri rúnafræðinga að rúnir hefðu áður fyrr verið álitnar öflugar í galdri, jafnt sem þeirri skoðun fræðimanna að íslenskar miðaldabókmenntir lýstu notkun blóðs við iðkun fjölkynngi og fórnarathafna með áreiðanlegum hætti. Í þessari ritgerð eru tiltækar heimildir um notkun blóðs í meðferð rúna athugaðar og í þeim tilgangi að varpa ljósi á áreiðanleika þeirra verða þær bornar saman við þá skyldu hefð sem felst í því að lita rúnir. Hið almenna álit fræðimanna að rúnir hafi einatt verið málaðar er metið og því hafnað. Út frá kenningum í bókmenntafræði, rúnafræði og málvísindum er því haldið fram að blóð hafi verið notað til að magna upp töfrakraft í ólíkum trúarathöfnum, og þar á meðal til að efla kraft þeirra álaga sem rituð voru með rúnaletri.