Gerviverktaka: Hver eru viðmiðin? Rýnt í dóma og úrskurði YSKN.

Abstract

Aukið sjálfstæði, frjáls vinnutími og að starfa á eigin ábyrgð eru eiginleikar sem geta verið eftirsóknarverðir fyrir aðila á vinnumarkaði. Að starfa sem verktaki getur aukið tækifæri til þeirra allra og er form atvinnu sem margir kjósa til þess að framfleyta sér. Rétt skilgreining á verktaka og launþega er afar mikilvæg vegna þess að samband atvinnuveitenda við verktaka og launþega eru mjög frábrugðin. Það kemur meðal annars fram í því að vinnuveitendur bera ákveðna ábyrgð og skyldur gagnvart launþegum sem þeir bera ekki til þeirra verktaka sem fyrir þá starfa. Skilin á milli verktaka og launþega virðast eftir sem áður stundum óskýr og mörkin milli hvoru tveggja ekki alltaf ljós hjá vinnuveitendum. Það hefur sýnt sig í úrskurðum yfirskattanefndar (sem í þessari ritgerð verður stundum nefnt sem YSKN) og niðurstöðum dóma hér á landi. Þegar það gerist verður verktaki líkt og hugtak yfir einstakling sem hefur ekki sömu réttarstöðu og almennur launþegi, og kallast í daglegu tali gerviverktaki.Þessi ritgerð fjallar um þau atriði sem skera úr um það hvort aðili á vinnumarkaði sé raunverulega verktaki eða almennur launþegi. Skilgreint verða hugtök tengd því og rýnt í nokkra úrskurði yfirskattanefndar og niðurstöðu dóma.Helsta niðurstaða ritgerðarinnar er sú að regluverkin og viðmiðin í kringum verktöku hér á landi virðast nokkuð skýr og bent verður á viðmið sem hafa haldið sér í stjórnsýslu- og dómaframkvæmd hér á landi sl. ár varðandi að greina starfssamband sem annað hvort verksamband eða vinnusamband.