Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: https://hdl.handle.net/1946/47149
The Grábrókarhraun drinking-water utility is located in West Iceland near the town of Bifröst. The utility is located in Grábrókarhraun, a late Holocene lava flow, and the groundwater within it derives mainly from Hreðavatn, a neighbouring lake. Although the Grábrókarhraun utility generally produces good quality water, it has faced issues regarding turbidity since its commissioning. The turbidity in the water increases with high production rates and during extreme weather conditions. The exact origin of the turbidity sediment has been unknown, however, the surface sediment in Hreðavatn depicted similar characteristics to the turbidity sediment when it was exposed at the shore during a drought in 2019. In this study the turbidity sediment from the Grábrókarhraun utility was analysed under high magnification and compared to surface sediments from Hreðavatn, as potential source material. The analysis revealed that both the turbidity sediment and the sediment from Hreðavatn are predominantly composed of diatoms, which are small unicellular algae with siliceous skeletons. The key difference in the sediments from the lake and the utility is the preservation of the diatoms and the overall grain size of the clastic particles. The turbidity sediment is finer grained and has a higher proportion of poorly-preserved diatoms compared to the lake sediments from Hreðavatn. Diatom remains from Hreðavatn are therefore considered to be the main origin of the turbidity sediment in the Grábrókarhraun utility. The issue is deeply rooted in the hydrological and geological context of the utility and it will, therefore, be challenging to mitigate the temporary occurrence of turbidity peaks.
Grábrókarveita er neysluvatnsveita við Bifröst á Vesturlandi og þjónar hún byggðakjörnunum Borgarnesi, Bifröst og Varmalandi ásamt nærsveitum. Veitan er staðsett í Grábrókarhrauni, sem er um 3200 ára gamalt, og grunnvatnið kemur að miklum hluta frá Hreðavatni sem er staðsett við jaðar hraunsins. Þrátt fyrir að Grábrókarveita framleiði mestmegnis hágæða neysluvatn hefur veitan átt við vandamál að stríða varðandi grugg í vatninu síðan hún var fyrst tekin í notkun. Gruggið í vatninu eykst við aukna framleiðslu neysluvatns og við öfgakenndar veðuraðstæður. Uppruni gruggsins hefur hingað til ekki verið þekktur en eftir langvarandi þurrk sumarið 2019 kom í ljós að botnset í Hreðavatni sýndi svipaða eiginleika og gruggið. Í þessari rannsókn var rýnt nánar í samsetningu gruggsins sem finnst í Gróbrókarveitu og það borið saman við botnset úr Hreðavatni, með það að markmiði að kanna uppruna gruggsins. Rannsóknin leiddi í ljós að gruggið í Grábrókarveitu og botnsetið í Hreðavatni eru að mestu leyti samansett af kísilþörungum, sem eru litlir einfruma þörungar með skel úr lífrænum kísil. Helsti munurinn á milli gruggsins og setsins er varðveisla kísilþörunganna og kornastærð setsins. Í Grábrókarveitu inniheldur gruggið kísilþörunga sem eru verr varðveittir en í setinu úr Hreðavatni og er kornastærðin því einnig minni. Botnsetið úr Hreðavatni er því talið vera uppruni setsins sem veldur gruggi í Grábrókarveitu. Þar sem gruggið má rekja til vatnafars og þeirra jarðfræðilegu aðstæðna sem finnast í Grábrókarhrauni, verður krefjandi að draga úr tímabundnum sveiflum á gruggmagni í veitunni.
Skráarnafn | Stærð | Aðgangur | Lýsing | Skráartegund | |
---|---|---|---|---|---|
TJB_BS_Thesis_FinalVersion.pdf | 3.84 MB | Opinn | Heildartexti | Skoða/Opna | |
Skemman_yfirlysing_TelmaJeanneBonthonneau.pdf | 105.37 kB | Lokaður | Yfirlýsing |