Beiting ákvæðis 75. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 við ákvörðun refsingar

Abstract

Markmið ritgerðarinnar er að draga fram heildstæða mynd af beitingu 75. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 sem fjallar um þokukenndan ásetning er varðar ákafa geðshræringu eða skammvinnt ójafnvægi á geðsmunum hjá geranda á verknaðarstundu. Leitað er svara við því hvaða sjónarmið eru lögð til grundvallar þegar skorið er úr um það hvort um ræðir þokukenndan ásetning samkvæmt 75. gr. almennra hegningarlaga. Til að varpa ljósi á beitingu ákvæðis 75. gr. almennra hegningarlaga var dómaframkvæmd á árunum 2000-2024 ítarlega skoðuð þar sem ákvæðinu var beitt og túlkun þess í kjölfarið. Á því tímabili féllu aðeins 23 dómar á öllum dómsstigum þar sem fallist var á beitingu 75. gr. almennra hegningarlaga við ákvörðun refsingar. Þeir dómar voru skoðaðir til hlítar til að varpa ljósi á raunverulegt inntak og beitingu ákvæðisins.Niðurstaða rannsóknarinnar er sú að beiting ákvæðis 75. gr. er túlkuð þröngt og miklar kröfur eru gerðar til huglægs ástands geranda á verknaðarstundu svo að það geti fallið undir ákvæðið. Þá kom í ljós að refsilækkun sökum 75. gr. er fremur væg þegar um alvarleg brot er að ræða en mikil þegar um léttvægari brot er að ræða, þar sem refsing er jafnvel felld niður. Þannig er beiting ákvæðisins í samræmi við aðrar refsilækkunarástæður og er fremur notað sem undantekning í sérstökum tilvikum fremur en sem algeng refsilækkunarástæða.

The purpose of the thesis is to summarize the application of the provision of article 75 of the Icelandic penal code no. 19/1940 which refers to nebulous intent that pertains to short term intense mental disturbarce or imbalance of the defendant at the time of the unlawful act. To seek a comprehensive overview of what penal considerations are taken into deliberation regarding the provision of article 75 the judgements of the Icelandic courts were examined to determine the application and content of the provision. In the time period of the years 2000-2024 there were only 23 judgements where article 75 of the Icelandic penal code was applied in determining punishment. The methods in which the article was applied were examined to reveal its complex input and application. The result of the author´s judgement research was that article 75 is interpreted narrowly which entails great demands for the subjective state of mind of the defendant at the time of the unlawful act. Furthermore, article 75 has mild impact on the determination of the punishment when it comes to serious offences but great impact in regards to offences that are considered minor. The application of the provision of article 75 reflects, in accordance with other articles that need to be taken in concideration to determine an appropriate punishment, rather as an exception rather than a frequently used provision for determining punishment.