Áskorun til framlagningar sönnunargagna í einkamálum : framkvæmd og þróun úrræðisins

Abstract

Í þessari ritgerð er leitast við að greina það úrræði í lögum um meðferð einkamála sem gerir málsaðila kleift að skora á gagnaðila að leggja fram sönnunargögn fyrir dóm. Ákvæðið kom fyrst í íslenskt réttarfar með lögum um almenna meðferð einkamála í héraði nr. 85/1936.Úrræðið í núgildandi mynd er að finna í 67. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991 (eml.).Ákvæðið veitir málsaðila tækifæri til að skora á gagnaðila að leggja fram tilgreind skjöl fyrir dóm, að tilteknum skilyrðum uppfylltum. Við svo búið ber viðkomandi aðila að verða við þeirri áskorun. Ef hann á hinn bóginn verður ekki við áskoruninni er dómara heimilt að leggja frásögn áskorandans um efni skjalsins til grundvallar.Í því skyni að greina úrræðið verður sjónum einkum beint að nýlegri íslenskriréttarframkvæmd þar sem reynt hefur á umrædda 67. gr. eml. Þar að auki verður skoðað hvernig úrræðið hefur þróast frá því það kom fyrst í íslenska löggjöf og til dagsins í dag.Þrátt fyrir að ákvæðið í 67. gr. eml. sé efnislega samhljóða ákvæðinu í lögum nr. 85/1936 þá hefur breyting átt sér stað hvernig úrræðið er framkvæmd. Í núgildandi rétti er til staðar ólögfest meginregla sem kemur í veg fyrir að dómari taki afstöðu til efnislegra atriðavarðandi sönnun með úrskurði. Þar með er dómara ekki heimilt í núgildandi rétti að kveða upp úrskurð sem tekur afstöðu til þess hvort gagnaðila beri að verða við slíkri áskorun.Í síðari hluta ritgerðarinnar er farið yfir tilsvarandi úrræði í þeim nágrannalöndum sem við berum okkur mest saman við.Helstu niðurstöður ritgerðarinnar eru á þær að núverandi úrræði virðist vera óskilvirkara en það sem var í gildi í tíð laga nr. 85/1936 vegna áðurnefndar meginreglu. Þá eru samsvarandi úrræði í einkamálaréttarfari nágrannalanda okkar eru mikið hagkvæmari

The subject of this thesis is to analyse a provision in the law of civil procedure which gives a party to a civil case the opportunity to challenge the counterparty to submit documents to court.The provision first came into the Icelandic legal process with lög um almenna meðferð einkamála í héraði nr. 85/1936. The current provision is in 67. gr. eml. nr. 91/1991 and is materially identical as the clause in the older laws of civil procedure. The provision allows a party to a civil case to challenge the counterparty to submit documents to court. If certain conditions are met, the other party should comply with this challenge. If the counterparty does not the presiding judge can interpret it as such that the counterparty accepts the challengersreport regarding the content of the documents.The aim of the thesis is to shed light on the recent judicial precedents that the supreme court of Iceland has set regarding this provision, additionally it will be reviewed how the provision has evolved since it first entered the Icelandic legal process.Even though the current provision is materially identical to the older one, a change has occurred regarding how the provision is carried out. In the current civil procedure, there is an unenacted principle that prohibits judges from issuing a ruling regarding if a party to the caseshould comply with a challenge from the counterparty.In the second part of the thesis the corresponding provisions in the civil legal process of our neighbouring countries will be reviewed.According to the main results of the thesis the current legal provision is not as efficient as the one in laws nr. 85/1936 because of the aforesaid principle. Moreover, the provision is not as effective as the corresponding provisions of our neighbouring countries.