Upplýsingaóreiða um matvæli og næringu á netinu og mikilvægi matvælavísindavefs

Abstract

Þessi meistararitgerð fjallar um stöðu næringarupplýsinga á Íslandi með áherslu á algengi og umfang rangra upplýsinga um mat og næringu á netinu ásamt því að meta þörf fyrir íslenskan matvælavísindavef. Með eigindlegri nálgun felst rannsóknin í skipulögðum viðtölum við fjóra hópa: næringarfræðinga sem eru virkir á samfélagsmiðlum, kennara frá Háskóla Íslands, framhaldsskólakennara og grunnskólakennara. Niðurstöðurnar sýna samhljóm meðal þátttakenda um áskoranir sem stafa af rangfærslum á samfélagsmiðlum, sem skerðir skilning almennings á mat og næringu og getur stuðlað að óæskilegri matarhegðun. Næringarfræðingar og háskólakennarar, með sína sérhæfðu þekkingu meta þetta sem viðfangsmikið vandamál vegna mikils magns óreiðukenndra og rangra upplýsinga um næringu á netinu. Þeir hvetja til þróunar vísindalegs matvælavefs til að veita traustar og gagnreyndar upplýsingar til almennings. Kennarar í framhalds- og grunnskólum sjá að nemendur eiga í erfiðleikum með að greina traustar upplýsingar og kalla eftir hagnýtum fræðslutólum til að hjálpa nemendum að greina rétt frá röngu í yfirgnæfandi fjölda næringarupplýsinga á netinu. Þeir leggja áherslu á þörf fyrir notendavænan vettvang sem eflir gagnrýna hugsun og eykur næringarlæsi. Rannsóknin undirstrikar brýna þörf fyrir traust úrræði til að vinna gegn neikvæðum áhrifum rangra upplýsinga um mat og næringu á netinu á matarhegðun landsmanna.

This master’s thesis explores the state of nutrition information in Iceland, focusing on the prevalence of misconceptions about food and nutrition, the extent of online misinformation, and the potential need for an Icelandic food science website. Employing a qualitative approach, the study involves structured interviews with four groups: dietitians active on social media, teachers from the University of Iceland, high school teachers, and primary school teachers. The findings reveal a consensus among participants regarding the significant challenges posed by misinformation on social media, which impairs public understanding of nutrition and contributes to poor dietary choices. Dietitians and university educators, with their specialized knowledge, view misinformation as a major issue, emphasizing the chaotic nature of online nutritional information and advocate for a well-funded, scientific food science website to provide accurate, evidence-based guidance. In contrast, high school and primary school teachers, who observe students' difficulties in recognizing credible information, call for practical, expert-developed educational tools to help students navigate the overwhelming amount of information online. They stress the need for a user-friendly platform that fosters critical thinking and enhances nutritional literacy. The study underscores the urgent need for a centralized, reliable resource to improve nutrition education and counteract the negative effects of misinformation on diet behaviours amongst the public.