"Upp og áfram" Langtímaafleiðingar Heimaeyjargossins 1973 og upplifun Vestmannaeyinga í ljósi nýlegra atburða á Reykjanesskaga

Abstract

Markmið þessarar rannsóknar var að kanna upplifun og reynslu einstaklinga sem bjuggu við afleiðingar eldgossins í Vestmannaeyjum, bæði á meðan því stóð og í kjölfar þess. Í rannsókninni var leitast við að skilja hvernig íbúar upplifðu áfallið, hvernig þeir tóku á því á persónulegu og samfélagslegu sviði og hvernig þessi reynsla hefur mótað líf þeirra til lengri tíma litið. Þá var kannað hvernig einstaklingar tóku þátt í endurreisn samfélagsins, hvernig þeir túlka þessa reynslu í dag og hvaða merkingu hún hefur fyrir þá varðandi nýlegar náttúruhamfarir á Reykjanesskaga. Rannsókninni er því ætlað að vera viðbót við þekkingu á aðstæðum og upplifun einstaklinga af náttúruhamförum með það að markmiði að fagaðilar og aðrir geti mætt þörfum fólks enn betur. Við framkvæmd rannsóknarinnar var beitt eigindlegri rannsóknaraðferð þar sem tekin voru átta hálfstöðluð viðtöl við níu einstaklinga sem voru eldri en 18 ára þegar gosið átti sér stað, fimm konur og fjóra karlmenn. Helstu niðurstöður benda til þess að langtímaáhrif á heilsu og vellíðan séu fremur væg. Þá benda niðurstöður einnig til þess að gildi samskipta, félagslegra tengsla og stuðnings frá fjölskyldu, vinum og samfélaginu í heild sinni, spili stóran þátt í bata fólks eftir náttúruhamfarir. Lykilorð: Náttúruhamfarir, eldgos, áföll, viðnámsþróttur, félagsauður.

The aim of this study was to explore the experiences of individuals who lived through the aftermath of the volcanic eruption in Westman Islands, both during and after the event. The research sought to understand how residents experienced the trauma, how they coped with it on both personal and societal levels, and how this experience has shaped their lives in the long term. Additionally, it examined how individuals participated in the community's recovery, how they interpret this experience today, and what meaning it holds for them in relation to recent natural disasters on the Reykjanes Peninsula. The study aims to contribute to knowledge on individuals' circumstances and experiences concerning natural disasters, with the goal of enabling professionals and other stakeholders to better meet people's needs. A qualitative research method was used for the study, with eight semi-structured interviews conducted with nine individuals who were over 18 years old at the time of the eruption, including five women and four men. The main findings suggest that the long-term effects on health and well-being are relatively mild. The results also suggest that the value of communication, social connections, and support from family, friends, and the community as a whole plays a significant role in people's recovery after natural disasters.Keywords: Natural disasters, volcanic eruptions, trauma, resilience, social capital.