Leið að þroskuðu skattkerfi eða dulin menningarleg yfirráð? Áhrif eftirnýlendutíma á starfsemi OECD

Abstract

Þessi ritgerð fjallar um eftirnýlendustefnu og starfsemi OECD á alþjóðlegum samstarfsvettvangi skattstjóra með áherslu á framtíðarsýn þeirra á skattkerfi. Skoðað er hvernig þróun hugmynda um efnahagslega samvinnu, sem eiga rætur í Marshall-aðstoðinni eftir seinni heimsstyrjöldina, hefur mótað alþjóðlega stefnumótun OECD og hvernig þá stefnu má tengja við menningarleg forræði Vesturlanda. Sérstök áhersla er lögð á skýrslur OECD, Tax Administration 3.0 og Digital Transformation Maturity Model, sem leggja fram framtíðarsýn OECD á skattkerfi og mælikvarða á stafvæðingu skattkerfa ríkja, þar á meðal þeirra sem ekki eiga aðild að OECD. Í ritgerðinni eru skoðaðar kenningar Gramscis um menningarlegt forræði, orientalisma Saids og gagnrýni mannfræðinganna Escobar og Lewis á hugtakið þróun og þróunarhjálp til að greina hvort skýrslurnar tvær séu dæmi um eðlilega tækniþróun skattkerfa eða hvort þær endurspegli dulin og sjálfsviðhaldandi menningarleg yfirráð Vesturlanda. Með því að leggja mat á hvernig tæknilegur „þroski“ skattkerfa er skilgreindur er dregin upp mynd af því hvernig viðmið og forsendur þróunaraðstoðar hafa byggt á skilgreiningum Vesturlanda til að treysta eigin efnahagskerfi. Ýmislegt bendir til þess að alþjóðlegt samstarf innan OECD viðhaldi valdamisvægi þar sem ríkustu ríkin hafa mest áhrif á stefnumótun, á meðan fátækari ríki þurfa að laga sig að fyrirfram skilgreindum viðmiðum til að teljast „þróuð“ í alþjóðlegu samhengi. Gagnrýni mannfræðinganna sýnir fram á síbreytilega merkingu þróunar og hvernig hugmyndir um tæknilega umbreytingu geta verið hlaðnar gildum sem styðja við áframhaldandi menningarleg og efnahagsleg yfirráð vestrænna ríkja. Þrátt fyrir að OECD hafi yfirlýst markmið um efnahagslegt samstarf og sjálfbærni vekur ritgerðin upp spurningar um hvort slík stefnumótun sé byggð á jafnræðisgrundvelli eða hvort hún viðhaldi ójöfnuði í alþjóðakerfinu.

This thesis examines post-colonialism and the operations of the OECD within the Forum on Tax Administration, focusing on their vision for future tax systems. It explores how the development of ideas on economic cooperation, rooted in the Marshall Plan following World War II, has shaped the OECD’s global policy-making and how this policy can be linked to Western cultural hegemony. The main focus is on the OECD reports Tax Administration 3.0 and Digital Transformation Maturity Model, which lay the grounds for future development of tax systems through digitalization, including those of non-OECD member states. The thesis applies Gramsci’s theory of cultural hegemony, Said’s concept of Orientalism, and the critiques of the concept of developement and developmental aid by anthropologists Escobar and Lewis to assess whether these reports represent a natural technological evolution of tax systems or whether they reflect hidden and self-sustaining forms of Western cultural dominance. By evaluating how the technological „maturity“ of tax systems is defined, the study illustrates how development standards and assumptions have been constructed by Western powers to reinforce their own economic systems. The findings point towards that international cooperation within the OECD maintains a particular power balance in which the wealthiest countries exert the greatest influence on policy-making, while poorer nations must conform to pre-established standards to be recognized as „developed“ in the global context. Anthropological critiques highlight the changing definition of development and how concepts of technological transformation can be embedded with values that uphold ongoing Western cultural and economic dominance. Although the OECD declares goals of economic cooperation and sustainability, this thesis raises questions about whether such policymaking is truly based on equality or whether it perpetuates systemic inequalities in the global order.