Íslandi allt: Samspil íþrótta og þjóðernisvitundar Íslendinga 1906-1936

Abstract

Í upphafi 20. aldarinnar var þjóðernisvitund Íslendinga mikilvæg og söguleg arfleifð virkaði sem bensín á bál sjálfstæðisbaráttu íslensku þjóðarinnar á þessum tíma. Meðal þeirra sem tóku þessari baráttu mjög alvarlega voru félagar í íþróttahreyfingunni og ungmennafélögum landsins. Í þessari ritgerð er samspil íþrótta og þjóðernisvitundar á Íslandi á árunum 1906 til 1936 skoðað. Þetta tímabil er undir þar sem upphaf íslenskrar íþróttahreyfingar með skipulögðum hætti hófst árið 1906 og því horft til áranna fyrir sambandslagasamninginn við Dani árið 1918, en einnig á næstu ár á eftir með það í huga að skoða hvort þetta samspil hafi breyst eitthvað við fullveldið.Markmið rannsóknarinnar er að sýna fram á hvað einkenndi tengslin milli íþrótta á Íslandi og þjóðernisvitundarinnar í upphafi 20. aldar og hvort þau hafi verið vel sjáanleg. Þá er einnig lagt upp með að fá svör við því hvort íþróttahreyfingin hafi skipt einhverju máli í sjálfstæðisbaráttu Íslendinga og rekja stöðuna í íþrótta- og ungmennafélagshreyfingunni frá árinu 1906 og skoða hvernig íslenskt íþróttafólk kom fram í samhengi við sjálfstæðisbaráttuna og stöðu íslenska þjóðríkisins.Niðurstöðurnar eru í stuttu máli þær að þó svo að íþróttahreyfingin hafi að sjálfsögðu ekki ráðið neinum úrslitum í sjálfstæðisbaráttu Íslendinga, þá hafi hún engu að síður haft óumdeilanleg áhrif. Íþróttirnar voru vel fallnar til þjóðrækni og til að auka þjóðernisvitund og þetta nýtti íþróttahreyfingin sér vel með tengingu við hin ýmsu þjóðartákn, auka hreysti þjóðarinnar og með því að vera Íslendingum öllum til sóma þegar keppt var á erlendri grundu í alþjóðlegri íþróttakeppni.

At the beginning of the 20th century, Icelandic national consciousness was of great significance, and the nation’s historical heritage served as fuel for the flames of the country’s independence movement at the time. Among those who took this struggle particularly seriously were members of the sports movement and youth associations across the country. This thesis examines the interplay between sports and national identity in Iceland from 1906 to 1936. This period has been selected because the organized Icelandic sports movement was formally established in 1906, and the study focuses on the years leading up to the 1918 Act of Union with Denmark, as well as the subsequent years, in order to assess whether this relationship evolved following the attainment of sovereignty.The aim of this research is to demonstrate the characteristics of the connection between sports in Iceland and national identity in the early 20th century and to determine the extent to which this relationship was visible. Furthermore, the study seeks to answer whether the sports movement played a role in Iceland’s struggle for independence by tracing the development of the sports and youth association movements from 1906 and examining how Icelandic athletes represented their country within the broader context of national identity and the independence movement.In summary, the findings indicate that, although the sports movement was not a decisive factor in Iceland’s struggle for independence, it nonetheless had an undeniable impact. Sports were well suited to fostering national pride and strengthening national consciousness, and the sports movement capitalized on this by associating itself with national symbols, promoting physical fitness among the populace, and ensuring that Icelandic athletes represented their nation with honour when competing internationally.