Sagan hringar sig: Nýlendustefna og þjóðarímynd Danmerkur

Abstract

Heimsvaldastefna og nýlendustarfsemi hefur lengi verið viðfang mannfræðinnar. Mannfræðin hefur gagnrýnt heimsvaldastefnu og rannsakað afleiðingar hennar um víða veröld. Nýlendusaga Evrópuríkja eins og Frakklands, Bretlands og Spánar er alkunnug en minna hefur verið rætt um hlutverk smærri Evrópuríkja í nýlendusögunni. Hlutverk Norðurlandaþjóða í nýlendusögunni er stærra en almenn umræða gefur til kynna, þar má einna helst nefna Danmörku en nýlendustarfsemi dansk-norska ríkisins var á tímabili á pari við helstu nýlenduveldi Evrópu. Í ritgerðinni verður nýlenduveldi Danmerkur rætt og greint frá umfangsmikilli þrælasölu og þrælaflutningum frá Afríku yfir Atlantshafið til eyja í Karíbahafinu og Ameríku. Ritgerðin fjallar einnig um um hugmyndafræði heimsvaldastefnunnar og hvað olli því að Danmörk hörfar frá nýlendustarfseminni. Þar spilar inn í breytingar á þjóðarímynd sem veldur því að Danmörk fellur frá fyrri heimsýn sem stórtækur nýlenduherra. Þjóðarímyndir ríkja eru mótuð af sögulegum atburðum, í Danmörku breyttist ímynd landsins í kjölfar landamæradeila árið 1864 er Danmörk missti Holtsetaland og Slésvík í hendur Þjóðverja. Fram að atburðunum 1864 hafði heimsvaldastefna verið áberandi hluti af þjóðarímynd Dana en í kjölfarið var lögð meiri áhersla á samheldni innan landamæra Danmerkur fremur en að taka þátt í heimsvaldakapphlaupi. Mikið kapp var lagt á að tryggja samhug meðal dönsku þjóðarinnar og að tryggja að hin nýja þjóðarímynd myndi ná að festa rætur í samfélaginu.Niðurstöður ritgerðarinnar benda til að þjóðernishyggja og heimsvaldastefna eru nátengd fyrirbæri en ekki aðskilin og aukin þjóðernishyggja á Norðurlöndum nú á dögum má rekja aftur til nýlendutímans. Afleiðingar stækrar þjóðernishyggju eru auknir útlendinga- og kynþáttafordómar sem er óneitanlega afturhvarf til nýlendutímans þar sem slík viðhorf voru réttlætingartól nýlenduherra á þrælastarfsemi og öðrum misgjörðum.

Imperialism and colonialism have long been a subject of anthropology. Anthropology has criticized imperialism and studied its consequences around the world. The colonial history of European countries such as France, Britain and Spain is well known. However, less has been discussed about the role that smaller European nations played in colonial history. The Nordic countries played a much greater role in colonial history than general discussion suggests, with Denmark being the most prominent. The Danish-Norwegian state’s colonial activities were at one point in history equal to the major colonial powers. In this essay, the Danish colonial empire will be discussed and the extensive slave trade and slave transport from Africa to the Danish islands in the Caribbean will be revealed. The essay also discusses the ideology of imperialism and what caused Denmark to withdraw from colonial activities. This plays into changes in the national image that caused Denmark to fall away from its previous worldview as a large-scale colonial power. The change in the national image was drastic. National images of countries are shaped by historical events, in Denmark the image of the country changed following a border dispute in 1864 when Denmark lost Holstein and Schleswig to the Germans. Until the events of 1864, imperialism had been a prominent part of the Danish national image but after the conflict, subsequently more emphasis was placed on cohesion within Denmark’s borders rather than participating in an imperial race. Much effort was made to ensure solidarity among the Danish people and to ensure that the new national image would take root in society. The findings of the essay indicate that nationalism and imperialism are closely related ideologies, and that the increased nationalism in the Nordic countries in recent years can be traced back to the colonial era. The consequences of increased nationalism are increased xenophobia and racism, which is undeniably a throwback to the colonial era, where such ideologies were a tool for empires to justify slavery and other heinous acts.