„Form og stíll örðugt viðfangs.“ Frásagnaraðferð í verkum Jakobínu Sigurðardóttur

Abstract

Nafn Jakobínu Sigurðardóttur (1918–1994) virðist hafa fallið á milli þils og veggjar íumræðu um þá endurskoðun á íslensku skáldsagnaformi sem hófst um miðjan 7.áratug 20. aldar. Þrátt fyrir að hafa skrifað bækur sínar á tímabilinu 1959–1994 ogfrásagnarform fjölmargra verka hennar sé óvenjulegt og nýstárlegt – jafnvel einsdæmi– er Jakobínu ekki getið í öllum yfirlitsgreinum um íslenkar bókmenntir eftir 1960. Íþessari umfjöllun er leitast við að sýna fram á að Jakobína eigi skilið að vera talineinn af formbyltingarhöfundum íslenskrar sagnagerðar.Allar skáldsögur og smásagnasöfn Jakobínu eru til umfjöllunar hér ogfrásagnaraðferð þeirra er m.a. greind með hjálp hugrænnar frásagnarfræði (e.cognitive narratology). Fræðin, sem eru enn fremur lítt þekkt hér á landi, eru kynntítarlega í inngangskafla sem og jafnóðum við greiningu á sögunum. Í 2. kafla erfjallað um persónusköpun í smásögunni „Veginum upp á fjallið“ (Vegurinn upp áfjallið 1990) og skáldsögunum Dægurvísu (1965) og Snörunni (1968). Einræður ogsamtöl í ýmsum sögum Jakobínu eru til umfjöllunar í 3. kafla og í 4. kafla ergríðarlega margslungin og einstök frásagnaraðferð Lifandi vatnsins – – – (1974)rannsökuð. Í 5. kafla er þróun höfundarverks skáldkonunnar skoðuð, m.a. með tillititil hlutverks sögumanns og höfundar í frásögninni, og greint frá hugmyndum umfrásagnartækni sem beinlínis eru til umfjöllunar í verkunum. Þessi þróun ogfrásagnarfræðiumræða í sögum Jakobínu er einnig borin saman við fræðiskrif ogskáldverk Halldórs Laxness.