Vani, náttúra og önnur náttúra. Hegel um manninn

Abstract

Í þessari ritgerð er leitast við að varpa ljósi á hugmyndir þýska heimspekingsins Hegels um eðli mannsins með greiningu á „Mannfræði“ hans. „Mannfræðin“ birtist sem fyrsti hluti af Heimspeki andans, sem aftur er þriðji og síðasti hluti Alfræði Hegels, þar sem hann reynir að ná utan um, og fella í kerfi, alla þróun mannlegrar þekkingar frá einföldustu og sértækustu birtingarmyndum hennar til algjörrar þekkingar, þeirrar þekkingar sem skilur og nær utan um öll fyrri stig. Niðurstaðan er sú að eðli mannsins er hæfni hans til að skapa sér í gegnum vana sinn sína aðra náttúru. Máttur vanans felst í því að hann getur gert eiginleika sem áður voru einstakir, ómerkilegir og tilfallandi að eiginleikum sem eru hluti af því sem gerir manninn að því sem hann er. Einnig skapar maðurinn með vana sínum svigrúm til að hugsa um aðra hluti en þá sem eru í nánasta umhverfi hans, þar sem vaninn gerir mönnum kleift að gera ákveðna hluti án þess að vera meðvitaðir um þá. Vaninn er þannig grundvöllur fyrir frjálsa þróun andans. Mikilvægasta ályktunin sem draga má af þessari áherslu Hegels á vanann er sú að í rauninni hefur maðurinn ekkert eðli. Eða með öðrum orðum: hann er í eðli sínu frjáls til að vera það sem hann vill og móta sjálfan sig eftir sínu höfði. Ritgerðin byggir að stærstu leyti á túlkun Catherine Malabou sem sett er fram í ritgerð hennar, L’avenir de Hegel. Plasticité, temporalité, dialectique.