Seasonality, cognitive vulnerability, and safety threat : seasonal symptoms in relation to rumination, negative habitual thinking, seasonal natural disasters, risk perception, and disaster anxiety

Abstract

Tilgangur rannsóknarinnar var að skoða árstíðabundnar sveiflur í líðan (ÁSL), annarsvegar í tengslum við hugræna þætti sem tengdir hafa verið við þunglyndi, það er grufl (rumination) og vanabundna eiginleika þess, og hins vegar í tengslum við reynslu fólks af náttúruhamförum og mati þess á hættu sem tengist slíkum atburðum. Framkvæmdar voru tvær rannsóknir þar sem upplýsingum var safnað með spurningalistum sem svarað var í vefkönnun (rannsókn 1 og 2) auk þess sem tilraunaverkefni til að mæla aukningu í grufli í kjölfar neikvæðra geðhrifa, var notað í rannsókn 1. Í rannsókn 1 voru 151 þátttakandi sem lýsti miklum sveiflum í í árstíðabundinni líðan, borinn saman við FJÖLDI H‘ER þátttakendur sem lýstu litlum sem engum slíkum sveiflum. Niðurstöður sýndu að þeir sem upplifðu árstíðabundnar sveiflur, greindu frá meiri tilhneigingu til grufls (p<.001) og vanabundnum eiginleikum neikvæðra hugsana (p<.001) og var þessi munur til staðar í mælingum að sumri og að vetri. Niðurstöður úr tilraunaverkefni sýndu að ekki var mun á milli hópanna að ræða. Í rannsókn 2 svöruðu alls 335 þátttakendur spurningalistum og höfðu 252 upplifað náttúruhamfarir áður eða bjuggu við ógn af mögulegum náttúruhamförum á sínu landsvæði. Niðurstöður sýndu að þátttakendur sem höfðu upplifað náttúruhamfarir eða ógn af þeirra völdum, mátu áhættu vegna náttúruhamfara vera meiri en þeir sem ekki höfðu slíka reynslu. Hamfarakvíði var meiri á meðal þeirra sem höfðu upplifað öryggi sínu ógnað vegna náttúruhamfara (p<.001). Þá mátu þátttakendur sem bjuggu við ógn af árstíðabundnum hamförum, eða sem höfðu upplifað öryggi sínu ógnað vegna þeirra, hættu vegna hamfara sem ekki tengjast árstíðum vera minni (p<.001). Marktæk fylgni var á milli árstíðabundinna sveiflna í líðan og hamfarakvíða ( p<.001).Niðurstöður rannsóknanna eru í samræmi við tvíþáttalíkan sem sett hefur verið fram um árstíðabundnar sveiflur í þunglyndi. Þær benda líka til að hugrænir næmisþættir fyrir þunglyndi, tengist árstíðabundnum sveiflum í líðan og séu til staðar allt árið um kring. Einnig benda niðurstöðurnar til þess að mat fólks á hættu sem tengist náttúruhamförum, geti haft áhrif á geðheilsu og öryggi sem það býr við, en slíkt sambandi fari eftir eðli atburðanna sem um ræðir.

The purpose of this research is to examine seasonality as the underlying concept of Seasonal affective disorder (SAD) first, from a cognitive psychology perspective, focusing on rumination and negative habitual thinking, and secondly, to examine the relation between seasonal symptoms, rumination, risk perception, and disaster anxiety depending on the exposure to seasonal and non-seasonal natural disasters that might differentially trigger rumination and seasonal symptoms. To this end, two studies were conducted in the form of digital psychological questionnaires.In the first study, a total of 151 participants with self-reported high rates of seasonal symptoms reported greater ruminative tendencies (p<.001) and increased habitual characteristics of negative thinking (p<.001) than participants with low rates of seasonal symptoms. Longitudinal analysis over summer and winter measurements revealed that these differences were stable over seasons. We found no increase in sad mood or state rumination among high seasonal group in the dark winter season as compared to controls. In the second study, among a total of 335 participants there were 252 participants who had experienced natural disasters in the past or who lived under the threat of natural disasters. We found that all participants who were exposed to natural disasters or their threat to happen had a higher risk perception for natural disasters than the control group. Disaster anxiety was increased only among individuals who had their safety threatened because of a natural disaster (p<.001). Individuals who lived under the threat of seasonal disasters or who had their safety threatened by seasonal disasters had a lower risk perception for non-seasonal disasters as compared to controls (p<.001). There was also a significant association between the experience of seasonal symptoms and disaster anxiety (p<.001).Our results are in line with the dual vulnerability hypothesis model of SAD and prior research suggesting that cognitive vulnerability factors are present all year round. The research also confirms the critical impacts of compromised safety due to natural disasters on mental health and that the type of disaster risk exposure affects the risk perception for different types of natural disasters.