Undirbúningur stöðlunar á WASI og samanburður við íslenska þýðingu á WAIS-III

Abstract

Hér er fjallað um tvær rannsóknir. Rannsókn 1 er undirbúningur fyriríslenska stöðlun á greindarprófinu Wechsler Abbreviated Scale ofIntelligence (WASI) fyrir fullorðna á aldrinum 17-64 ára. Prófið var lagtfyrir 83 þátttakendur á norðurlandi til að safna gögnum til stöðlunarprófsins á landsvísu. Þátttakendur voru valdir með hentugleika í lagskiptukvótaúrtaki. Flestir voru starfsmenn fyrirtækja og stofnana eða fólk afatvinnuleysisskrá. Meðalaldur var 34,8 ár og staðalfrávik 13,8. Karlar voru42 og konur 41. Megin niðurstöur eru að marktækur munur er á meðaltaliheildarstiga eftir aldursbilum á undirprófunum Orðskilningur og Litafletiren ekki á undirprófunum Rökþrautir og Líkingar. Ekki var marktækurmunur á meðaltali heildarstiga undirprófa eftir kyni. Meðaltal heildarstigaer hærra á öllum undirprófum eftir hærra menntunarstigi nema að því leytiað á Rökþrautum og Líkingum er meðaltal lægra hjá iðn- ogsérmenntuðum en þeim sem eru með grunnskólapróf. Rannsókn 2 ersamanburður á íslenskri útgáfu WASI og íslenskri þýðingu á WechslerAdult Intelligence Scale-Third Edition (WAIS-III). Markmið var að kannamun á frammistöðu fullorðinna íslendinga á Wechsler greindarprófi þegarannars vegar var notuð stutt útgáfa og mælitölur reiknaðar út frábráðabirgðanormum sem byggja á stöðlun prófsins hér á landi og hinsvegar sambærileg undirpróf lengri útgáfu prófsins sem hefur verið þýtt ogstaðfært hérlendis. Þátttakendur voru 51, flestir starfsmenn fyrirtækja ogstofnana eða fólk af atvinnuleysisskrá. Þeir voru á aldrinum 35-44 ára,meðalaldur var 39,63 og staðalfrávik 2,74. Konur voru 30 eða 59% ogkarlar voru 21 eða 41% þátttakenda. Helstu niðurstöður eru að marktækurmunur er á meðaltali mælitalna á öllum undirprófum WASI borið samanvið sambærileg undirpróf WAIS-III. Meðaltal er hærra á WAIS-III enWASI á þremur undirprófum (Rökþrautum, Orðskilningi og Líkingum) enlægra á einu (Litaflötum). Það bendir til að líklega fái sami einstaklingurhærri mælitölu á þremur af fjórum undirprófum sem skoðuð voru ef þýddog staðfærð útgáfa WAIS-III er lögð fyrir hann og mælitölur reiknaðar útfrá bandarískum normum heldur en ef mælitölur byggjast á fyrirlögnWASI og viðmiðum úr íslensku stöðlunarúrtaki. Þetta undirstrikar aðskekkjur fylgja notkun erlendra norma og mikilvægi þess að sú skekkja séþekkt. Einnig styður þetta fyrri rannsóknir sem benda til að greindfullorðinna hérlendis sé ofmetin þegar bandarísk norm eru notuð enmögulegar afleiðingarnar þess eru að fólk fái ekki viðeigandi greininguvanda og úrræði.