Reglur hlutafélagalaga um vernd fjármuna í félögum

Abstract

Í ritgerð þessari verður fjallað um reglur hlutafélagalaga um vernd fjármuna í félögum. Reglurnar, sem fjalla einkum um innborgun, meðferð og varðveislu hlutafjár, eiga að sjá til þess að það hlutafé sem hluthafarnir hafa skráð sig fyrir renni örugglega inn í félagið og sé til staðar fyrir kröfuhafana ef félagið verður gjaldþrota. Reglurnar hafa hins vegar hlotið nokkra gagnrýni og ekki verið taldar þjóna tilgangi sínum.Í kjölfar fjármálakreppunnar sem reið yfir Ísland síðla árs 2008 hefur hlutafélagaformið beðið hnekki og ljóst er að endurheimta þarf traust bæði fjárfesta og kröfuhafa, til þess að fjármálamarkaðurinn geti tekið að starfa eðlilega á nýjan leik. Í því sambandi er mikilvægt að skoða reglurnar um vernd fjármuna í félögum þannig að kröfuhafar geti verið vissir um að þeim verði veitt fullnægjandi vernd í framtíðinni.Tilgangur og markmið ritgerðarinnar er að birta heildarmynd af reglunum eins og þær koma fyrir í íslenskri hlutafélagalöggjöf, þ.e. lögum nr. 2/1995 um hlutafélög og lögum nr. 138/1994 um einkahlutafélög. Jafnframt að meta skilvirkni þeirra fyrir vernd kröfuhafa, með því að varpa ljósi á hvort reglurnar þjóni tilgangi sínum og veiti kröfuhöfum fullnægjandi vernd.Meginniðurstaða höfundar er að gildandi löggjöf veitir kröfuhöfum í raun ekki fullnægjandi vernd. Löggjöfin þarfnast margskonar endurbóta til þess að tryggt sé að fjármunir félaga séu ekki greiddir út til hluthafa án löggiltra heimilda, heldur haldist inni í félaginu til hagsbóta fyrir kröfuhafa. Höfundur telur nauðsynlegt að reglurnar verði teknar til gagngerrar endurskoðunar í því augnamiði að finna aðrar og skilvirkari leiðir fyrir vernd kröfuhafa. Sú endurskoðun er þó að einhverju marki háð því að reglum annarrar félagaréttartilskipunar Evrópusambandsins frá 13. desember 1976, sem samræmdi reglurnar um vernd fjármuna í félögum í Evrópu, verði breytt.

This thesis will discuss the rules governing legal capital in Icelandic Company Law. The rules mainly cover capitalization, management and protection of invested capital, for the purpose of ensuring that committed capital is securely in place for creditors in the event of insolvency. However, the rules have been subject to some criticism, and considered by many not fit to serve their purpose.Limited liability companies have suffered a loss of credibility post the financial crisis in Iceland in late 2008 and need to regain the trust of both investors and creditors to function properly again. In this context it is important to review the rules governing legal capital, so that creditors can be assured of having adequate protection in the future.The purpose and aim of this thesis is to give a summary of the rules as they appear in Icelandic Company Law, i.e. Act No. 2/1995 regarding Public Limited Companies and Act No. 138/1994 regarding Private Limited Companies. The efficiency and ability of the rules for the protection of creditors will also be assessed.The main conclusion of the author is that in practice the existing law does not give sufficient protection to creditors. The existing law will need a significant reform to ensure that the capital of companies is not distributed to shareholders without valid permissions, but rather retained for the benefits of creditors. The author believes that the rules governing legal capital will need a thorough review for the purpose of developing more efficient ways to protect the rights of creditors. That review is to some extent dependant on a change of the Second Company Law Directive of the European Union from December 13, 1976, which harmonised the rules governing legal capital within Europe.