Sáttamiðlun í kynferðisbrotamálum

Abstract

Innan viðurlagapólitíkur er leitast við að svara þeirri spurningu hvernig best sé að bregðast við afbrotum og hvernig koma megi í veg fyrir þau. Há afbrotatíðni er samfélagslegt vandamál sem ekki verður leyst með þyngri refsingum. Á síðari árum hefur því verið meiri áhersla á að farnar séu nýjar leiðir til að bregðast við afbrotum. Gjarnan er rætt um uppbyggilega réttvísi í þessu samhengi (e. Restorative justice). Sáttamiðlun er úrræði sem fellur undir uppbyggilega réttvísi. Gerandi og þolandi ásamt öðrum sem tengjast afbroti mætast á fundi undir stjórn sáttamanns, þar sem farið er yfir brotið og hvernig hægt sé að bæta fyrir það. Úrræðið er gamalt en hefur þó tekið breytingum í gegnum árin og er fyrirkomulag þess og vægi mismunandi eftir löndum. Þar sem reynslan af því hefur almennt verið góð fær það sífellt meira vægi.Í þessari ritgerð, sem fjallar um sáttamiðlun, er einblínt sérstaklega á möguleika á beitingu úrræðisins í kynferðisbrotamálum. Vegna séreðlis og viðkvæmni þessara mála hefur verið efast um að þau séu vel til þess fallin að fara í sáttafarveg. Til slíkra sátta hefur þó komið erlendis. Í fyrri hluta þessarar ritgerðar er gerð grein fyrir sáttamiðlunarúrræðinu, uppruna þess, kostum og göllum, sögu þess hér á landi og fyrirkomulag sáttamiðlunar á hinum Norðurlöndunum. Í síðari hluta ritgerðarinnar er fjallað um kynferðisbrot. Þar er farið lauslega yfir málsmeðferð í kynferðisbrotamálum, fjallað um eðli þeirra og möguleika á farsælum endi í sáttamiðlun. Viðfangsefninu er skipt upp í þrjá flokka þar sem fjallað er um sáttamiðlun í nauðgunarmálum, kynferðisbrotum innan fjölskyldna og vægari kynferðisbrotum eins og kynferðislegri áreitni og brotum gegn blygðunarsemi.