Gengistryggð lán til bifreiðakaupa með sérstöku tilliti til dóma Hæstaréttar nr. 92 og 153/2010

Abstract

Fyrir efnahagshrunið haustið 2008, höfðu margir tekið svokölluð myntkörfulán til þess að festa kaup á meðal annars húsnæði og bifreiðum. Lánin voru veitt af helstu fjármögnunarfyrirtækjum landsins og voru neytendur í mörgum tilvikum hvattir til þess að breyta verðtryggðum lánum sínum í gengistryggð lán. Þessi lán urðu afar óhagstæð fyrir lánþega við fall krónunnar og í kjölfarið vöknuðu upp ýmsar spurningar um lögmæti þeirra. Eins og farið verður yfir í þessari ritgerð, heimila lög nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu ekki að miða skuldbindingar í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla. Við úrlausn þess hvort samningar um lán í íslenskum krónum, sem taka mið af gengi erlendra gjaldmiðla, séu lögmætir, verður að hafa í huga tvö álitaefni. Hið fyrra snýr að því hvort sú tegund verðtryggingar að miða fjárskuldbindingar við gengi erlendra gjaldmiðla sé lögmæt. Hið síðara fjallar um hvort lán, sem veitt eru í íslenskum krónum og greidd eru til baka í íslenskum krónum, geti talist lán í erlendri mynt. Hvaða áhrif það hefur á lánssamning í heild ef dómstólar komast að þeirri niðurstöðu að samningsákvæði, sem miða endurgreiðslur við gengi erlendra gjaldmiðla, séu ólögmæt, er spurning sem margir hafa velt fyrir sér. Því virðist rökrétt að hefja ritgerðina á stuttum inngangskafla um skuldbindingargildi samninga og kanna hvaða réttaráhrif það hefur.